De meesten van ons slapen te kort. Redacteur Mariska van Sprundel slaapt eerder wat lang. Helpt dat om het verouderingsproces te vertragen?
Ik ben een langslaper. Tenminste, in vergelijking met de gemiddelde Nederlander, die niet aan zeven uur slaap per nacht komt. Doordeweeks zit ik meestal op acht à negen uur. In het weekend slaap ik er graag een uurtje bovenop. Het is weleens anders geweest. In mijn studententijd stond ik meerdere avonden per week tot diep in de nacht op de dansvloer, om vervolgens om 9.00 uur weer present te zijn in de collegezaal.
De slaaproutines van mijn jongere en huidige ik zijn beide niet optimaal. Korter slapen dan zes uur per nacht wordt geassocieerd met een verhoogd risico op gezondheidsschade op de lange termijn en een kortere levensduur, maar langer slapen dan acht à negen uur ook.
Lichaam en hersenen hebben slaap nodig om te herstellen van de activiteiten die je overdag doet. Al slapend worden je energie en mentale focus aangevuld, maar ook de cellen zelf herstellen zich. Bij een slaaptekort komt het herstel in de knel en stapelt cellulaire schade zich op, wat vatbaarder maakt voor ziekte. Zo heb ik het althans altijd begrepen. "Intuïtief ben ik het helemaal met je eens", zegt hoogleraar slaapstoornissen Gert Jan Lammers, verbonden aan het Leiden UMC. "Ik kan niet zeggen dat het niet waar is, maar het zou best te simpel kunnen zijn. We weten nog niet goed wat de functie van slaap is."
Een lange nachtrust lijkt me niet iets om wakker van te liggen
Regelmatig slaappatroon
Bij een gezonde leefstijl denken we in eerste instantie aan gezond eten, veel bewegen en stress vermijden, niet direct aan slaap, volgens Lammers. Onterecht. Slaap is een onmisbaar onderdeel. "Je kunt slaap niet los zien van de rest", zegt hij. "Bij mensen met veel stress of een verstoord metabolisme, denk aan diabetes, zie je bijvoorbeeld dat de slaap verstoord raakt." Andersom gaat ook op. Slaaptekort kan ertoe leiden dat mensen te veel eten en meer van het stresshormoon cortisol aanmaken. "Deze systemen zijn in de evolutie met elkaar vervlochten geraakt."
Of slaap net als voeding en lichaamsbeweging kan ingrijpen op het verouderingsproces, en dus invloed heeft op je biologische leeftijd, is niet eenduidig. Vermoedelijk wel. Welke slaaproutine zou het beste werken om jezelf jong te slapen en zo lang mogelijk te leven? "Regelmaat is belangrijk", zegt Lammers. "Hou vaste tijden aan waarop je naar bed gaat en opstaat, en probeer enigszins de licht-donker-cyclus van de aarde aan te houden. Daar zijn we evolutionair op ingericht."
Weinig energieverbruik
Op uitslapen in het weekend na, zou ik mijn slaappatroon consistent willen noemen, wat in potentie mijn biologische leeftijd laag houdt. Maar ik ben nog steeds een langslaper. Of langer slapen dan acht uur per nacht écht een voorspeller is voor gezondheidsschade later in het leven, daar twijfelt Lammers aan. Lang slapen kan als ongunstig uit de bus komen in studies, doordat mensen met allerlei aandoeningen doorgaans veel slapen. "Het zijn waarschijnlijk deze aandoeningen, of nog weer andere oorzaken, die voor de beperktere levensduur zorgen, niet het lange slapen."
Lammers vermoedt dat een lange nachtrust evolutionair gezien zelfs een voordeel bood. "In het grootste deel van de menselijke geschiedenis hadden we te maken met voedselschaarste. Om zo’n periode door te komen, was het waarschijnlijk voordelig om met weinig energie toe te kunnen. In slaap is je energieverbruik laag, lager nog dan wanneer je alleen rust." Ik voel me gesteund in deze theorieën. Een lange nachtrust lijkt me niet iets om wakker van te liggen.
