Bij onderzoeksinstituut Wetsus draait alles om watertechnologie. Afvalwater, regenwater, zeewater en drinkwater: overal kunnen ze mee uit de voeten. Het instituut doet onderzoek in opdracht van universiteiten en bedrijven en koppelt de resultaten snel terug naar de maatschappij.
“Met Wetsus willen we het belang van de watertechnologie bekender maken”, vertelt Coen Berends, educatief medewerker van Wetsus. “Ons onderzoek is van levensbelang, want water is essentieel voor iedereen.” Berends leidt me door het gebouw dat Wetsus in 2003 speciaal liet bouwen op de Watercampus in Leeuwarden. Het ontwerp lijkt haast te golven, zeker nu de striemende regen tegen de ruiten slaat. “Het gebouw past bij ons onderzoek”, lacht Berends.
Spelenderwijs
Aan het grote open atrium van het Wetsusgebouw grenzen verschillende kantoren en computerruimtes. De binnenste ring zit vol studenten. Veel van deze studenten volgen een masteropleiding watertechnologie van Wetsus Academy in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen, Wageningen Universiteit en Universiteit Twente. Daarnaast kloppen per jaar ook enkele tientallen buitenlandse studenten aan bij Wetsus voor hun afstudeeronderzoek. “We zijn blij dat mensen van over de hele wereld bij ons willen studeren, want zo zetten we watertechnologie op de kaart”, zegt Berends. “Maar we hebben de masteropleiding opgezet om ook Nederlandse studenten enthousiast te maken en op te leiden. Dan verdwijnt niet alle kennis naar het buitenland.”
In de buitenste ring zitten veel promovendi en begeleiders. Zij houden zich voornamelijk bezig met projecten die universiteiten en bedrijven gezamelijk aanleveren. “Zodra wij het antwoord hebben op een vraag, koppelen we het terug.” Dit systeem zorgt ervoor dat veel onderzoek snel tot een toepassing leidt. Niet alleen vanuit bedrijven, ook projecten van Wetsus zelf hebben al meerdere startups opgeleverd. Berends: “Wij doen nooit zomaar onderzoek, je moet er echt iets aan hebben.”
Alles met water
In de laboratoria beneden werken onderzoekers hard aan allerlei projecten. Een wirwar aan buizen en elektriciteitsdraden verbindt grote machines aan de opstellingen. Veel exotische stoffen zie je niet door deze buizen lopen, het is voornamelijk water. Niet erg verrassend natuurlijk voor een instituut dat onderzoek doet naar alle aspecten van water. “We ontwerpen robots die leidingen controleren, zuiveren afvalwater, detecteren vervuiling”, somt Berends op. “Als het met water te maken heeft doen we er onderzoek naar.”
Het bekendste Wetsus-project staat waarschijnlijk op de Afsluitdijk: de Blue Energy-opstelling. In samenwerking met Redstack en andere partners proberen onderzoekers van Wetsus daar energie op te wekken door zoet en zout water samen door een membraan te laten lopen. De zoutionen in het zoute water willen dan naar het zoete water toe, en dit zorgt voor verschillende elektrische velden. Berends: “Met dit verschil wekken we elektriciteit op.” De eerste proeven op de Afsluitdijk lijken veelbelovend, maar de opstelling moet nog wel verder worden opgeschaald.
Eigen urine
Daarnaast werken onderzoekers bij Wetsus ook hard aan het ‘waarde uit urine’-project. “In urine zit onder andere struviet, een molecuul dat fosfor bevat”, licht Berends toe. “Wij kunnen deze stof uit het afvalwater terugwinnen.” Wetsus wil dit soort moleculen uit urine op een nuttige manier gebruiken voor bijvoorbeeld de landbouw, want daar dreigt een fosfortekort. Leuk detail: de onderzoekers gebruiken voor dit onderzoek hun eigen urine en dat van collega’s. De toiletten bij Wetsus vangen urine op en dat komt uiteindelijk weer in het lab terecht.
Maar nog niet al het onderzoek kun je nu al toepassen. Een veelbelovend project voor de toekomst is volgens Berends de waterbatterij: een systeem waarin je met zout en water energie opslaat. We lopen langs een werkbank waar de eerste basis voor een dergelijke batterij al klaarligt, maar het onderzoek staat nog in de kinderschoenen. Berends denkt wel dat het gaat werken: “Als je energie op kunt slaan in een batterij op basis van water en zout omzeil je heel veel problemen die huidige batterijen hebben.”
Naar scholen
Naast het harde onderzoek probeert Wetsus op zo veel mogelijk manieren het belang van watertechnologie aan de man te brengen. Hij en zijn collega’s begeleiden scholieren voor projecten en profielwerkstukken, gaan langs basisscholen met een waterdriedaagse en Berends nodigt elke maand een middelbare schoolklas uit voor een rondleiding en proefjes: “Als we verder willen komen in de watertechnologie hebben we enthousiaste studenten nodig.”
Met verschillende opstellingen laat Berends de leerlingen zien wat Wetsus allemaal doet. Een mini-installatie om stoffen uit urine te halen, een klein windmolentje dat draait op Blue Energy en een demonstratie van een ‘water bridge’ – een brug van water die tussen twee wijnglazen ontstaat als het water onder spanning wordt gezet – alles haalt hij uit de kast. Berends: “Ik wil graag dat ze onderzoekend leren, dat ze zich dingen gaan afvragen als: waarom spoelen we met schoon drinkwater de wc door? Want nieuwsgierigheid zorgt voor goed onderzoek.”