Offline, als je durft

Ze staan bij de ingang. Mensen in witte labjassen houden de binnenstromende bezoekers van Festival deBeschaving staande met een vraag. “Durf je het aan drie uur offline te gaan?” Dat betekent: telefoon in vliegtuigmodus en het festivalterrein betreden met een sticker op je beeldscherm.

Afgelopen zaterdag deed een team van Algemene Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht onderzoek naar ontwenningsverschijnselen en verlangen naar de smartphone onder het festivalpubliek in de Botanische Tuinen Utrecht. Meer dan duizend mensen deden mee en gingen offline. Vooraf namen de onderzoekers een vragenlijst af met vragen over symptomen van smartphoneverslaving. Vooral bezoekers die symptomen rapporteerden waren relatief vaker bereid om offline te gaan. De symptomen zijn het sterkst bij vrouwen onder de dertig, maakte de onderzoeksgroep deze week bekend.

Gedragsverslaving

In 2011 begonnen de eerste tekenen van smartphoneverslaving zich aan te dienen. Uit de Monitor Internet & Jongeren van het IVO in Rotterdam bleek dat de jeugd vaker overmatig was gaan internetten. “Dat is te linken aan de smartphone-opkomst”, zegt sociaal wetenschapper Regina van den Eijnden die het festivalonderzoek leidde. Ze doet al bijna twintig jaar onderzoek naar gedragsverslavingen rond internet, gamen en sociale media.

“Een smartphoneverslaving bestaat officieel niet”, zegt Van den Eijnden. We moeten terughoudend omgaan met het woord ‘verslaving’, vindt ze. “Met de voortschrijdende technologie komt er anders ieder jaar weer een nieuwe soort verslaving bij, waar we dan tien jaar later niet meer van weten wat het is.” Ze heeft het liever over dwangmatig gebruik van de smartphone.

Dat fenomeen valt net als overmatig gamen onder de algemene gedragsverslavingen. Criteria voor deze gedragsverslavingen zijn bijvoorbeeld controleverlies, negatieve gevolgen voor school, werk en relaties, ontwenningsverschijnselen, er in je gedachte steeds mee bezig zijn en conflicten door gebruik ervan. Dit zijn ook de symptomen die bij deelnemers op Festival deBeschaving in kaart werden gebracht. Vrouwen van onder de dertig zijn dus het meest verslingerd aan de smartphone, laten de eerste resultaten zien.