Op de Afsluitdijk start in Nederland een proef met blauwe energie, waarbij elektriciteit wordt opgewekt door zoet en zout water te mengen. In Noorwegen werd onlangs na jarenlang onderzoek en een pilotproject juist besloten niet door te gaan met een blauwe-energiecentrale. Het was te duur en kon niet concurreren met andere vormen van energieopwekking.
De energiecentrale in Tofte, waar Statkraft blauwe energie testte.
StatkraftBij de opening op 24 november 2009 van de pilotfabriek klonken mooie en veelbelovende woorden over ‘blauwe energie’. De Noren hadden grote ambities en kregen wereldwijd aandacht. De eerste energiecentrale wekte dankzij de menging van zout en zoet water energie op in Tofte met een capaciteit van 4 kW.
Dat was een bescheiden begin, maar het moest de opmaat worden naar een veel grotere energiecentrale. Het Noorse centrum voor hernieuwbare energie berekende zelfs dat er een globaal potentieel zou zijn van 1370 terawattuur per jaar. Genoeg om Oost-Europa en Rusland van elektriciteit te voorzien.
Te hoge kosten
Maar tot die opschaling kwam het niet. Onlangs trok het Noorse elektriciteitsbedrijf Statkraft de stekker uit het project. “Het is te duur om op deze manier elektriciteit op te wekken. Het kan daarom de concurrentie met andere manieren van opwekken niet aan”, zegt hoofd nieuwe activiteiten Stein Erik Skilhagen van Statkraft. “We waren er van te voren van uit gegaan dat de elektriciteitsprijs meer zou stijgen in Europa, maar dat gebeurde niet. Bovendien werden we voorbijgestreefd door goedkopere zonne- en windenergie.”
Het bleek met name te prijzig om de pijpen aan te leggen waardoor het water vervoerd werd. “Het zoute water moest van veertig meter diepte gehaald worden, omdat de kwaliteit van het water daar het beste was. Het zoete water haalden we weg waar het nog niet in aanraking komt met zout water, omdat het anders brak en niet goed bruikbaar was”, aldus Skilhagen. “Die afstand was afhankelijk van locatie, maar dit zou het opwekken hoe dan ook vrij duur maken. De kosten waren te hoog. Bij een grote centrale moet heel veel water worden verplaatst en de infrastructuur was een te grote investering.”
Skilhagen geeft aan dat het niet aan de techniek of het membraan lag. “We hebben de techniek steeds verder ontwikkeld en dat ging volgens verwachting.” Daarnaast benadrukt hij dat de streep door de ambitieuze Noorse plannen niets hoeft te betekenen voor het Nederlandse proefproject op de Afsluitdijk. “Daar hanteert men een volstrekt andere aanpak”, zegt hij. “Bovendien is de locatie niet te vergelijken. Mijn opmerkingen over de haalbaarheid hebben alleen betrekking op ons eigen werk. Ik hoop dat het op de Afsluitdijk gaat lukken. We wisselen ook kennis van de technologie uit.”
Volgens Dr. David Vermaas, intensief betrokken bij de ontwikkeling van de Nederlandse proefcentrale, zijn de Noren vrij snel van het lab naar de praktijk gegaan. “Ik denk dat wij een solide wetenschappelijke basis hebben. Daarmee zijn we goed toegerust om de problemen te lijf te gaan die zich in de praktijk zullen voordoen.”
Prinses Mette-Marit opende in 2009 de energiecentrale van Statkraft.
StatkraftWaterval
In Noorwegen gebruikte Statkraft de zogenaamde PRO-methode (Pressure Retarded Osmosis), waarbij zoet en zoutwater in twee kamers worden opgevangen en zijn gescheiden door een membraan. Het zoute water trekt het zoete water door het membraan heen, waardoor de druk van het zeewater toeneemt. “Door die druk stijgt het water 120 meter en drijft een turbine aan om energie op te wekken”, legt Skilhagen uit. Statkraft koos voor deze aanpak, omdat zij al veel kennis hadden van turbines.
Ook buiten Europa wordt blauwe energie onderzocht. In 2010 opende bijvoorbeeld het Tokyo Instituut van Technologie een speciaal onderzoekscentrum hiervoor. Waar onderzoekers de technologie uitgebreid testen. Vorig jaar maakte de Zuid-Koreaanse regering bekend miljoenen te investeren in het ontwerp van een energiecentrale.