Als we ouder worden, zullen we ook later met pensioen gaan, aldus de meeste bezoekers van Living Looonger. Maar waar dat voor de één een vloek is, lijkt langer werken voor de ander een zegen.
Dromen van pensioen op je 85e of nog enthousiast lesgeven op je 96e. Langer werken vanwege de stijgende levensverwachting is inderdaad onvermijdelijk, beaamt de nog werkende emeritus Dorly Deeg (Amsterdam Universitaire Medische Centra) als ze de tekeningen bekijkt. De tijd dat we niet werken, moet immers betaald worden met gewerkte jaren. Maar dat is niet zonder gevaar, waarschuwt de onderzoekster. Het aantal gezonde levensjaren stijgt namelijk niet evenredig met de levensverwachting . “Dat houdt in dat als de pensioenleeftijd nog verder stijgt, we langer doorwerken met gezondheidsproblemen.”
Dat geldt met name voor mensen met fysiek zwaardere beroepen, vertelt ze. Vervroegd pensioen voor deze groep ziet ze dus wel zitten. “Ook omdat de levensverwachting van deze mensen lager is. Als hun pensioenleeftijd wordt verlaagd, lopen ze dus én minder schade op tijdens hun werk en krijgen ook zij een eerlijke tijd pensioen.” Toch is het lastig om precies te definiëren wat een zwaar beroep is. “Tot je 96e voor de klas staan - zoals deze man heeft getekend - lijkt me bijvoorbeeld ook heel vermoeiend.”
Bekijk een kleine greep uit de toekomsttekeningen via onderstaande slideshow:
Wisselen van werk
Het zou daarom beter zijn om op latere leeftijd van baan te wisselen, filosofeert ze. “Dat je rond je vijftigste evalueert wat je nog wil en kan, en je jezelf dan omschoolt naar een sector waarin je nog geruime tijd kan werken.” De 74-jarige heeft bijvoorbeeld zelf artrose in haar knie, waardoor een fysiek beroep lastig zou zijn voor haar. Haar kantoorbaan als onderzoekster kan ze daarentegen nog prima beoefenen.
Een meer flexibele overgang van een fulltime baan naar pensioen zou ook kunnen helpen om te voorkomen dat je langer doorwerkt dan gezond is. Ze leest de tekst waarin iemand voor zich ziet dat diegene later na iedere activiteit even moet rusten. Zelf ziet ze dat niet als een doembeeld, legt ze uit. “Je wordt op latere leeftijd inderdaad sneller moe, dat is nu eenmaal zo. Maar als je je werk meer persoonlijk kan inrichten, zodat je bijvoorbeeld kortere tijden kan werken, dan is dat toch prima?”
Ze pakt nieuwsgierig de volgende tekst erbij. Daarin stelt iemand voor om als oudere een paar uur per week te werken in sectoren als de zorg. Deeg knikt instemmend. “Precies dit!” Mits het niet te belastend is, kan het immers ook juist gezónd zijn om langer door te werken, stelt Deeg. “Vrijwel iedereen gaat na zijn pensioen er cognitief op achteruit, behalve de mensen die nog wat werken.” Het gaat daarbij specifiek om betaald en vrijwillig werk, legt ze uit. Vergeleken met tijd besteden aan hobby’s, zorgt een baan namelijk voor meer verantwoordelijkheid en zingeving, “en dat is heel gezond.”
Fases spreiden
Deeg hoopt daarom dat we in de toekomst flexibeler zijn met onze arbeidsuren. ”Hoe we ons leven nu inrichten, stamt nog uit de tijd dat we een lagere levensverwachting hadden.” Studie, werk, kinderen, pensioen volgen elkaar vrij chronologisch op, terwijl het volgens Deeg veel beter zou zijn om die fases wat meer door elkaar te laten lopen. “Begin tijdens je studie al met werken en blijf leren terwijl je werkt.” Dat geeft niet alleen meer rust in het ‘spitsuur’, waarin zowel gezinsopbouw als carrière centraal staan, stelt Deeg, “het zorgt er ook voor dat je beter bent voorbereid op de veranderende wereld.”
Een van de meest concrete manieren om die levensfases meer geleidelijk in elkaar over te laten gaan, is door doorwerken na je pensioen makkelijker te maken. Er bestaan wel regelingen - zoals het deeltijdpensioen waarmee je als je je pensioenleeftijd nadert al één of een halve dag in de week minder kunt werken - maar die zijn voor velen niet bekend. Deeg vindt dat zonde. “We hebben een heel reservoir aan potentiële werkkrachten dat niet wordt benut omdat het voor hen te lastig is om aan de slag te gaan.”
Wie langer doorwerkt, blijft cognitief fitter dan mensen die met pensioen gaan.
yacobchuk voor iStockAOW’ers aannemen
Ook als je wel bekend bent met de regelingen is dat niet altijd makkelijk, weet de onderzoekster uit eigen ervaring. Het lukte haar om voor de eerste vijf jaar na haar pensioen een betaalde deeltijdaanstelling te regelen, maar die tijd zit er inmiddels op. Hoewel ze dat jammer vindt, snapt ze het wel. “Pensionado’s in dienst nemen is op dit moment nog een groot risico voor werkgevers. De kans op ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid is immers een stuk groter.”
Overigens weerhield het aflopende contract Deeg er niet van om door te gaan met onderzoek, al zijn die 18 uur per week nu op vrijwillige basis. Ze is ook niet van plan om daar binnenkort mee op te houden. “Als ik het zelf in de hand heb, dan blijf ik nog even. Ik heb natuurlijk geen idee hoe oud ik word - en misschien dat ik op den duur andere interesses krijg - maar er is nog genoeg te doen.”
