Interview met Ewout Hoorn van het K[^+^]onsortium over onderzoek naar de effecten van kalium op nierschade

Nierpatiënten krijgen vaak het advies om voorzichtig te zijn met kalium. Is dat terecht? Nierarts Ewout Hoorn wil als projectleider van K⁺onsortium nu eens goed uitzoeken wat kalium doet bij nierpatiënten.

20 april 2017

De mineralen natrium en kalium oefenen invloed uit op de nierfunctie. Veel patiënten met nierziekten krijgen het advies om zowel met natrium als met kalium te minderen. Nierarts Ewout Hoorn is ervan overtuigd dat kalium ook een beschermende rol kan spelen bij patiënten met nierschade. Als projectleider van K⁺onsortium wil hij deze kwestie grondig uitzoeken. NEMO Kennislink sprak hem over het onderzoek, de doelen en de mogelijke uitkomsten voor nierpatiënten.

Wat was de aanleiding voor het opzetten van K⁺onsortium?
“De laatste jaren is uit epidemiologische studies gebleken dat nierpatiënten die veel kalium eten minder nierschade hebben dan patiënten die weinig kalium eten. In die studies is gekeken naar de hoeveelheid kalium in de urine. Dat is een maat voor hoeveel kalium mensen eten. Op basis van deze resultaten is geen oorzakelijk verband te leggen tussen het eten van kalium en het voorkomen van nierschade. Met ons onderzoek willen we kijken of dat verband er wel is.”

Kalium

is een mineraal, aanwezig in groente en fruit maar bijvoorbeeld ook in koffie en chocolade. Zout (natrium) en kalium spelen samen een belangrijke rol in allerlei gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten. Bijna iedereen eet te veel zout en daardoor krijgen steeds meer mensen een hoge bloeddruk. Veel minder bekend is de rol van kalium. Kalium kan de bloeddruk omlaag brengen en zo bescherming bieden tegen hart- en vaatziekten. Helaas eten de meeste Nederlanders juist te weinig kalium. Mensen met nierproblemen wordt kalium nu nog vaak afgeraden.

Wat zijn de belangrijkste doelen van K⁺onsortium?
“Het belangrijkste doel is dat we willen uitzoeken of kalium beschermend werkt voor de nier. Daarnaast willen we, in het laboratorium, achterhalen welk mechanisme hierachter zou kunnen zitten.”

Hoe wilt u die doelen bereiken?
“We starten met een klinische trial waarbij vierhonderd patiënten twee jaar lang kalium of een placebo krijgen. Gedurende die periode volgen we de deelnemers en bekijken we hoe de nierfunctie zich ontwikkelt.”

Teveel kalium kan schadelijk zijn. Is het dan niet gevaarlijk om kalium aan te vullen?
“Veiligheid is zeker belangrijk in deze studie. Patiënten met de neiging tot een hoog kaliumgehalte in het bloed, vaak door medicijngebruik, kunnen niet aan het onderzoek meedoen. Voorafgaand aan het onderzoek krijgt iedereen ook eerst twee weken kalium, zodat we kunnen zien wat er in het bloed gebeurt. Als dan blijkt dat iemand makkelijk een hoog kaliumgehalte in het bloed krijgt, kan die persoon ook niet meedoen aan de studie. En natuurlijk controleren we gedurende het onderzoek regelmatig of de kaliumgehaltes niet te hoog worden.”

Patiënten met nierziekten moeten kaliumrijke voeding, zoals groenten en fruit, maar ook koffie en chocolade, nu vaak laten staan. Wellicht gaat dit advies in de toekomst veranderen.
Wikimedia Commons, Neely3d via CC BY 2.5

Wat kunnen de uitkomsten van K⁺onsortium betekenen voor nierpatiënten?
“Als inderdaad blijkt dat kalium bescherming biedt voor de nierfunctie, betekent dat een omslag in het denken voor patiënten. Het betekent dat artsen een ander advies gaan geven. Waar patiënten op dit moment kalium moeten mijden, mogen ze straks misschien juist meer producten met kalium aan het dieet toevoegen.”

Zo’n omslag lijkt me best lastig…
“Dat klopt en daarin zit ook de uitdaging van dit onderzoek. We moeten genoeg patiënten bij elkaar zien te krijgen die het aandurven om twee jaar lang, zes keer per dag, capsules met kalium te slikken. En we zullen collega-artsen moeten overtuigen dat deze studie de moeite waard is. Dat kalium wellicht de sleutel is om te voorkomen dat nierschade ontstaat of erger wordt.”

K+onsortium

K⁺onsortium

Op 20 april 2017 start het K⁺onsortium, een gezamenlijk onderzoeksproject van het Erasmus MC, UMC Groningen, LUMC en AMC. Met financiering van de Nierstichting gaan de wetenschappers het effect van kalium op nierschade bepalen. Het is uniek dat een dergelijke landelijke studie onafhankelijk van de farmaceutische industrie wordt uitgevoerd. Het onderzoek leidt mogelijk tot een nieuw dieetadvies voor nierpatiënten.