Net zo rustgevend als de natuur zelf

Bijna een jaar geleden stuitte ik tijdens een wandeling naar de hoogste top van een Caribische vulkaan op een kolibrienestje met twee piepkleine eitjes. Na een paar foto’s gemaakt te hebben, bleven we een tijdje op afstand zodat de moederkolibrie kon broeden. We hebben een minuut of twintig verwonderd zitten kijken hoe één klein vogeltje heen en weer vloog.

Datzelfde gevoel van verwondering kreeg ik bij het kijken van The Ancient Woods. Door de eerste ‘beelden’ van complete duisternis en stilte, die langzaam overgaan in een kalm onderwaterbeeld, brengt de film je gelijk in een serene soort ‘trance’. Wanneer de muziek en het commentaar uit blijft, zorgt dit voor een bijzondere focus zoals je die kan ervaren bij een wandeling door een stil bos.

Eigen onderzoeker

Doordat er geen stem is die je vertelt wat er gebeurt, blijf je nieuwsgierig. Wat is dat? Wat gaat hij doen? Dat geeft een kinderlijk gevoel van verwondering voor de natuur. Wanneer je dan door hebt wat er gebeurt in beeld, krijg je daar een soort eureka-gevoel bij. In plaats van de welbekende Attenborough-stem die je bij het handje neemt en vertelt wat je ziet en wat je moet zien, moet je het nu zelf uitvinden.

Hierdoor is het niet een film die je tijdens het koken op de achtergrond aan kan zetten; je moet echt je aandacht erbij houden. Je kan bijna zelf een dialoog bedenken bij de beelden. Dat maakt het waarschijnlijk voor wat jongere natuurliefhebbers leuk, want het maakt de dieren menselijk. Bijvoorbeeld een grote vogel in een nest die zijn liggende maatje achter zijn oren kriebelt, waarna de vogel zich vervolgens demonstratief neerploft in het nest, alsof hij zeggen wil: ‘Nu is het mijn beurt.’.

De afwezigheid van commentaar zorgt naast verwondering ook voor spanning: je hebt echt geen idee wat er gaat gebeuren. Een beeld van een lege besneeuwde weide, je wacht en anticipeert op actie, of een bijzonder beeld, en soms gebeurt er na het wachten… helemaal niks. Dit soort momenten geeft de film iets verfrissends, omdat er zoiets anders gebeurt dan je verwacht had.

Dit effect wordt aangewakkerd door de natuurgeluiden, die soms zo versterkt worden dat het lijkt alsof je in een meditatieklasje met mood-sounds terecht bent gekomen. Naar mijn mening voelen sommige scènes hierdoor net wat te gemaakt aan, wat lijnrecht tegenover het ‘echte’ van de rest van de film staat.

De film bestaat uit veel indrukwekkende close-ups, waardoor je het gevoel hebt dat je als mens de indringer bent die naar een intiem moment kijkt, of zelfs verstoort. Dit gevoel van de mens als indringer wordt versterkt wanneer een man kort in beeld komt op ongeveer tweederde van van de film. Hij hoort daar niet thuis! Misschien was dat juist het idee van de filmmaker. Het had alleen van mij niet gehoeven; de dieren alleen zijn genoeg en de man zorgt alleen maar voor een sfeerverstoring.