Nederland moet vooroplopen

Wat maakt ons leven zo bijzonder? Hoe begint het? En waarom gaat het soms mis? Nederlandse wetenschappers zoeken antwoorden op deze vragen door onderzoek te doen met embryo-modellen in het lab. Die worden bijvoorbeeld gemaakt van huidcellen en ze bootsen (een deel van) de embryonale ontwikkeling na. Fascinerend, maar ook gevoelig. Hoe ver mogen we gaan in het nabootsen van leven om het beter te begrijpen?

In Nederland is onderzoek met embryo’s aan strenge regels gebonden. Voordat onderzoekers ermee aan de slag mogen, moeten ze goedkeuring krijgen van een medisch-ethische commissie. Maar hoe zit het met embryo-modellen? Moeten die dan ook onder dezelfde strenge regels vallen? Omdat embryo-modellen nog niet bestonden toen de Embryowet werd gemaakt, is daar op dit moment geen duidelijk antwoord op.

Misstanden

Er zijn mensen die willen dat we dit onderzoek met embryo-modellen streng reguleren, of zelfs helemaal verbieden. Maar is dat echt zo’n goed idee? Het is immers niet zeker wat het effect van zo’n verbod zou zijn. Een verbod kan ertoe leiden dat dit onderzoek verplaatst naar landen waar de regels veel minder streng zijn.

Als Nederland zelf het voortouw neemt, kunnen we de regie behouden en zorgen dat het onderzoek onder strikte voorwaarden plaatsvindt. We kunnen wetten en regels ontwikkelen die zorgvuldig zijn doordacht, met aandacht voor verschillende maatschappelijke standpunten, gebaseerd zijn op democratische besluitvorming.

Als we niet meedoen, lopen andere landen ons misschien voorbij op wetenschappelijk gebied. Dat zou ons niet alleen medisch en economisch op achterstand zetten, maar ook politiek: door zelf deze kennis te ontwikkelen, kan Nederland een belangrijke rol spelen in het vaststellen van internationale richtlijnen voor dit onderzoek. Blijven we achter, dan wordt het veel moeilijker om invloed uit te oefenen. We hebben dan niet zoveel in de melk te brokkelen.

Nieuwe deuren

Toch moeten we eerlijk zijn: zelfs als we hier zorgvuldig te werk gaan, kunnen we de gevolgen nooit volledig controleren. Kennis verspreidt zich snel over de wereld en houdt zich niet aan landsgrenzen. Wat wij hier op verantwoorde wijze onderzoeken, kan elders worden gebruikt op manieren die we misschien helemaal niet willen.

Onderzoek met embryo-modellen kan deuren openen naar scenario’s die nu nog ondenkbaar lijken, zoals het laten groeien van embryo’s tot mensen in een lab. Houden we die deuren niet beter dicht door onderzoek met embryo-modellen te verbieden? Meer hierover lees je in de volgende aflevering.

Wat vind jij? Moeten we in Nederland vooroplopen om grip te houden op deze ontwikkelingen? NEMO Kennislink organiseert binnenkort een dialoog over de argumenten die in deze serie besproken worden. Wil je graag op de hoogte gebracht worden wanneer deze dialoog plaatsvindt, meld je dan aan via deze link.