Mysterieuze taalspelletjes in Game of Thrones

Ondanks dat we ongetwijfeld geen bevredigend antwoord krijgen op al die vragen, is het waarschijnlijk geen straf om het nieuwe seizoen te zien. Al deze verhaallijnen zijn namelijk niet de enige reden dat Game of Thrones een van de meeslependste tv-series van het moment is. Daar dragen ook de heftige veldslagen en prachtige landschappen aan bij. En niet onbelangrijk: de mysterieuze talen die door sommige volkeren worden gesproken: Dothraki en High Valyrian.

Khaleesi geeft een speech in Dothraki

Kunsttalen

Deze talen zijn door George R.R. Martin – schrijver en bedenker van de serie – verzonnen om de wereld waarin de serie zich afspeelt zo authentiek mogelijk te maken. Wat zijn die vreemde volkeren immers zonder hun eigen vreemde talen? Dat Dothraki en High Valyrian verzonnen zijn, wil niet zeggen dat ze zomaar bedacht zijn: de talen moeten wel net echt lijken.

Om deze klus te klaren, schakelde Martin de hulp in van de Amerikaanse taalwetenschapper David Peterson, die gespecialiseerd is in het ontwikkelen van kunsttalen. Zulke talen zijn niet op een natuurlijke wijze ontstaan, maar bewust gecreëerd door mensen. Andere bekende voorbeelden hiervan zijn het Klingon uit Star Trek en de Elvish-talen uit Lord of the Rings.

High Valyrian

Het High Valyrian heeft inmiddels dan ook een uitgebreid woordenboek en kent tal van grammaticale regels. Zo bevat de taal bijvoorbeeld acht verschillende naamvallen, vier verschillende woordgeslachten en ook vier verschillende meervoudsvormen. Dat is behoorlijk wat complexer dan het Nederlands.

Valar morghulis in Game of Thrones

Een van die meervoudsvormen zie je terug in de bekendste zin uit de taal: valar morghulis, wat je kunt vertalen met “alle mensen zullen doodgaan”. Valar betekent hier “alle mensen” en morghulis “zullen doodgaan”. Het eerste woordje van die twee heeft een gekke meervoudsvorm. Wil je iets over één mens zeggen, dan gebruik je namelijk vala. Heb je het over mensen, dan zeg je vali, (waarbij de -a in een -i verandert). In het bovenstaande zinnetje wijst de -r achter vala op een derde meervoudsvorm: het gaat om alle mensen. Verder kun je van vala ook nog valun maken: dan heb je het over een paar mensen.

Eigen taal

Zelf voel ik me ook wel eens zoals Peterson en Martin. Voor mijn eigen onderzoek heb ik namelijk ook een kunsttaal bedacht. Zoals ik in mijn vorige column al vertelde ben ik benieuwd naar hoe kinderen taal leren en wat ze daarvoor moeten kunnen. Om daarachter te komen laat ik kinderen als spelletje een nieuwe taal leren.

Tijdens zo’n experiment zien kinderen vijftien minuten lang allerlei plaatjes en horen zinnetjes in de kunsttaal die de plaatjes omschrijven. Aan het eind horen ze steeds een zinnetje en moeten ze daar het goede plaatje bij zoeken. Op deze manier kun je zelf bedenken welke regels je de kinderen laat leren en maken ze ook nog eens allemaal precies hetzelfde leerproces door. Zo achterhaal je dus precies waar de kinderen wel en niet toe in staat zijn.

Voor zo´n experiment kan ik natuurlijk niet het High Valyrian gebruiken: het is wellicht ongepast om kleuters plaatjes te laten zien waar allemaal mensen doodgaan en waarbij ze ook nog eens vier verschillende meervoudsvormen moeten leren. Daarom maak ik het ze makkelijker: ze horen een paar verschillende woorden met een regeltje dat aangeeft wanneer iets meervoud moet zijn en wanneer dat niet hoeft. Hoe de kinderen dat afgaat? Dat hoor je misschien – cliffhanger – een volgende keer.