'Mobiel inchecken is de natte droom van de technofiele Nederlander'

Alleen even je telefoon bij het poortje houden en de deuren gaan open. Automatisch wordt het geld van je rekening afgeschreven en het gaat allemaal zo snel dat je de trein nog haalt. Het klinkt veel reizigers als muziek in de oren. Maar het is nog lang niet mogelijk. Deze week werd bekend dat een proef om mobiel in te checken faalde. Er waren miljoenen euro’s mee gemoeid.

“Veel mensen denken dan als eerste ‘wat een gepruts’. Maar dat is niet terecht. Het is echt ingewikkeld om dit door te voeren”, zegt Jasper van Kuijk van de TU Delft. Hij onderzocht al eerder met twee afstudeerders hoe je met je mobiel en bankpas kunt inchecken bij het openbaar vervoer. Op het eerste gezicht lijkt het eenvoudig, want we kunnen al zoveel met onze smartphone: bellen, internetten, films kijken en foto’s maken.

Onbetrouwbaar

Maar bij de mislukte proef met mobiel inchecken kwam meer kijken. “Je kon niet simpelweg de app downloaden uit de app store”, zegt Van Kuijk. “Daar ging het al mis. Je moest de installatie starten vanaf een aparte website. En naast de ov-chip mobiele app moest je een speciale virtuele portemonnee (wallet) aanmaken, waarmee je betalingen doet. En dan was het ook nog nodig om een zogeheten nfc-manager installeren, zodat je telefoon met de poortjes communiceert.”

Ook was het nodig om een speciale simkaart in je telefoon plaatsen, die ervoor zorgt dat communicatie tussen je telefoon en de poortjes op stations goed verloopt. Dat moest, omdat de technologie in veel poortjes al vijftien jaar oud is. “Terwijl we telefoons rond de twee jaar vervangen en ze de nieuwste techniek bevatten. Er zijn zestigduizend poortjes en die hebben een levensduur van acht tot tien jaar. Het kost veel geld om die ook om de twee jaar te vervangen”, aldus Van Kuijk.

De communicatie tussen poortjes en telefoon was dus vrij ingewikkeld. Bovendien is het installeren van drie apps op je telefoon niet gebruiksvriendelijk. “En dan haperde het systeem ook nog vaak tijdens de installatie. Het was onbetrouwbaar, omdat bijvoorbeeld de verbinding wegviel of er geen connectie was tussen poortje en smartphone.”

Andere technologie

Alsof dat nog niet genoeg problemen opleverde, waren er nog meer nadelen. Zo kon je niet reizen met korting. Op zich is dit allemaal nog niet zo’n groot probleem, volgens Van Kuijk. Want het ging immers om een proef en dan mogen er beperkingen zijn. “Maar bij de introductie van mobiel inchecken verschenen grote artikelen in de media en kwamen er veel aanmeldingen binnen. Het was beter geweest om het eerst op kleine schaal te testen. Zoals bij de introductie van Gmail gebeurde, waarvan je eerst alleen via een uitnodiging gebruik kon maken.”

Omslachtiger en trager

Dat zegt Van Kuijk niet zomaar. Een van zijn afstudeerders deed veldonderzoek in de Zuid-Koreaanse stad Seoul. Daar kan je al sinds 2010 inchecken met je mobiel. Hij verwachtte daar reizigers te zien die massaal hun mobiele telefoon bij de poortjes hielden. Maar dat was niet zo. Tijdens een steekproef checkte slechts 1 a 2 op de 100 reizigers in met zijn mobiel.

“Dat is erg weinig. De belangrijkste reden was dat het niet altijd even soepel ging, soms herkende de kaartlezer de mobiel niet. In Londen zagen we dat het langzamer gaat om met een mobiel in te checken. Met een chipkaart ben je binnen 0,2 seconden klaar. Bij mobiel inchecken duurt het veel langer. Gemiddeld kunnen drie mensen inchecken met een ov-kaart en dan is nog maar één reiziger met een mobiel door het poortje gegaan. Als er achter jou een rij mensen staat is dat vervelend.” De vertraging ontstaat doordat je telefoon en het poortje beide actieve signalen versturen en deze eerst op elkaar afgestemd moeten worden. Een ov-chipkaart heeft alleen een transponder en werkt passief, alleen bij het aflezen.

In de Engelse hoofdstad Londen bestaat weer een ander systeem. Daar kan je contactloos met je bankpas inchecken. Ook daar is het mogelijk om een virtuele bankpas op je telefoon te zetten en daarmee door de poortjes te gaan. Ook in deze stad deed de afstudeerder van Van Kuijk onderzoek. Dagenlang observeerde hij mensen die door poortjes gingen en een telefoon gebruikten. Alleen dat waren er niet veel. Hij interviewde een man die het wel deed. Maar hij wist zelf ook niet goed waarom. “Met een fysieke bankpas of een virtuele variant werd het geld afgeschreven van je rekening. Maar met mobiel was het omslachtiger en dus trager.”

OV-betalen via een app

Londen en Seoul worden vaak genoemd als het over mobiel inchecken gaat, maar die vergelijking is nog niet zo eenvoudig. Het is appels met peren vergelijken, volgens Van Kuijk. In Nederland zijn er veel verschillende reisproducten. Zo heb je andere soorten kortingen, abonnementen voor trajecten en dan ook nog verschillende vervoerders. In Londen is het anders geregeld. Daar heb je zones, piek en dal en betaal je een maximaal bedrag per dag. “Zo heb je altijd automatisch het juiste reisproduct. Dat is een heel andere situatie. Er is daar ook een organisatie die boven alle partijen staat. Dat is in Nederland ook niet zo, met een grote verscheidenheid aan vervoerders.”