Tijdens ons tienjarig jubileum in 2012 vroegen we onze lezers en redacteuren om een voorspelling te doen hoe de toekomst er over tien jaar uit zou zien. Als afsluiting van ons jubileumthema 'Met andere ogen' openen we de tijdscapsule.
NEMO Kennislink vroeg haar redacteuren en lezers in 2012 een blik op de toekomst te werpen. Iedereen werd uitgenodigd om een voorspelling achter te laten in een enquête: hoe ziet de wereld er over 10 jaar uit? Nu, ruim tien jaar later, graven we die voorspellingen op voor ons thema Met andere ogen, dat over voortschrijdend inzicht gaat.
We vonden de tijdcapsule niet in een blik begraven onder de struiken bij Science Museum NEMO maar in een map op de server van NEMO Kennislink. De capsule bevat digitale enquête-resultaten: toekomstvoorspellingen van tientallen lezers en acht redacteuren over het jaar 2022. Redacteuren Roel van der Heijden en Lianne Tijhaar maken nu – terugkijkend op 2022 – de balans op. Zijn de voorspellingen uitgekomen? Hoe zagen we de wereld tien jaar geleden en kijken we nu daadwerkelijk met andere ogen naar de wereld?
Maankolonie
Als we terugblikken op de toekomstvoorspellingen van 2012, valt direct op dat mensen schromelijk overschatten wat er in een decennium gebeurt. We leven in een tijdperk van veranderingen, lezen we vaak, maar zó hard gaat het nou ook weer niet.
In onze tijdcapsule vinden we echter wilde voorspellingen, zoals een kolonie op de maan, mensen op Mars en auto’s die volautomatisch en aaneengeschakeld op een soort treinrails rijden.
Ook op wetenschappelijk gebied gaan de remmen los. ‘Ik voorspel dat we de lichtsnelheid doorbreken’, schrijft lezer William. (Maar nee, Einsteins ijzeren snelheidslimiet geldt nog steeds.) Meerdere lezers verwachten een doorbraak op het gebied van buitenaards leven. ‘We kennen over tien jaar minstens honderd planeten waar waarschijnlijk leven is’, lezen we. Onderzoeker Tim van Kempen van SRON liet NEMO Kennislink in 2022 weten dat zo’n ontdekking zelfs de kómende tien jaar nog niet waarschijnlijk is. Onze telescopen zijn simpelweg nog niet gevoelig genoeg.
Sommige deelnemers kondigen het einde aan van dingen. ‘We zijn een eind weg van de fossiele brandstoffen, behalve voor vliegtuigen’, schrijft een lezer. Ook vaste computers zouden hun beste tijd hebben gehad. Toch zijn fossiele brandstoffen (en ook vaste computers) nog niet uitgebannen. Natuurlijk, er is vooruitgang geboekt op gebieden zoals ruimtevaart (herbruikbare raketten), mobiliteit (elektrische auto’s) en duurzame energie (wind- en zonneparken), maar de ontwikkelingen lijken vooralsnog ons leven niet ingrijpend te hebben veranderd.
Impressie van een maanbasis.
Wikimedia commons, ESA/RegoLight, visualization/ Liquifer Systems Group 2018 via CC BY-SA 3.0 DEEDIn dit artikel over het vervoer van de toekomst geeft expert Bert van Wee een tip bij toekomstvoorspellingen: ‘Als je een redelijke inschatting wil maken van waar we dan staan kun je best eens achteruit kijken. Ga diezelfde periode terúg in de tijd en kijk wat er sindsdien veranderd is.’ Je komt dan tot de conclusie dat voor de regelrechte revoluties die sommigen voorspellen vaak meer tijd nodig is.
Gadgets
Struinen we verder door de tijdcapsule, dan valt het op dat veel mensen bij ‘vooruitgang’ denken aan technologie of efficiëntie. Zowel onze lezers als redacteuren voorspelden nieuwe ontwikkelingen op het vlak van duurzame energie, nieuwe medische technologie, ruimte-technologie en nieuwe vervoersmogelijkheden. Bijvoorbeeld een zelfrijdende auto, zodat we ‘tijd besparen omdat we niet zelf meer hoeven te rijden’.
Het gadgetgehalte is hoog. We lezen over computerchips ‘zo goedkoop als kladpapier’, slimme toiletpotten die checken of je een tumor hebt, behang dat dienst doet als tv-scherm, en drones. Redacteur Barry van der Meer denkt dat het ‘wondermateriaal’ grafeen in 2022 eindelijk zijn grote doorbraak heeft gemaakt. Dat blijkt na een recente inventarisatie van NEMO Kennislink tegen te vallen.
Redacteur Mathilde Jansen voorspelt correct dat we gemakkelijk teksten aan computers dicteren. Ze kreeg meer dan gelijk. Kunstmatige intelligentie nam het afgelopen jaar zelfs zo’n vlucht, dat de computer inmiddels ook (vloeiend) terugpraat.
Wat betreft medische ontwikkelingen voorspelt redacteur Mariska van Sprundel correct dat er succesvolle gentherapieën zullen zijn. Met de pas tien jaar oude CRISPR-Cas-technologie zijn nu al mensen genezen van geelzucht, erfelijke bloedziekten en een zwellingsziekte. De ‘naar tumoren zoekende’ nanodeeltjes van redacteur Barry van der Meer zitten echter nog niet in het arsenaal van de moderne arts. Een lezer voorspelt dat orgaandonoren niet meer nodig zijn, omdat we ze kunnen kweken. Dat blijkt nog een brug te ver, net als de voorspelling dat we ‘gemiddeld 150 jaar oud’ zullen worden. Pakweg 120 jaar lijkt nog steeds het uiterst haalbare voor een mens.
Veel mensen denken aan technologie als het over vooruitgang gaat.
Pixabay, AI-StuffMaatschappelijke bewegingen
Slechts één persoon deed een politieke voorspelling, namelijk dat de PVV de grootste partij zou worden - en hij had gelijk. De partij van Geert Wilders werd de grootste tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer in november 2023. Het opmerkelijke is dat andere voorspellingen zelden maatschappelijke veranderingen betroffen, of veranderingen in onze taal (denk aan nieuwe woorden). Niemand voorspelde grote maatschappijkritische bewegingen zoals MeToo, Black Lives Matter, de boerenprotesten of Extinction Rebellion.
Als er in 2012 al maatschappelijke trends aangevoeld worden, dan gaan ze meestal toch weer over materiële dingen. ‘Men zal geen auto meer hoeven bezitten, maar je kunt deze huren.’ Inderdaad, in alle steden vind je deelauto’s die gemakkelijk te huren zijn, en in het centrum struikel je zowat over de deelfietsen en -scooters.
Optimisme
Opvallend is ook het optimisme van de lezers. In onze tijdscapsule vonden we slechts één dystopisch toekomstscenario over gezichtsherkenning en de illegale handel in persoonlijke gegevens op de zwarte markt. Deze lezer verkondigde dat het al te laat is – ‘we hebben de controle over onze data al lang geleden verloren’.
Verder voorziet bijna iedereen een gezondere, duurzamere en vreedzamere wereld. ‘De mens heeft het broeikaseffect opgelost', schrijft de een. ‘De wereldbevolking is voor een groot deel overtuigd dat elkaar bestrijden niets oplevert’, oppert een ander.
En soms lijkt het alsof een lezer – misschien tegen beter weten in – een betere versie van zichzelf voorspelt. Zo lezen we: ‘We hebben geen inloopkasten meer, maar een minimale garderobe’ en ‘We zullen weer veel meer zelf doen, zoals zelf koken en mensen thuis ontvangen. Ik verheug mij erop :)’