Meertalige omgeving verruimt je blikveld

Kinderen die opgroeien in een meertalige omgeving, hebben betere communicatieve vaardigheden dan kinderen die maar één taal om zich heen horen. Dat komt doordat ze zich beter in de ander kunnen verplaatsen. Dat beweren onderzoekers van de Universiteit van Chicago, in een artikel dat onlangs werd gepubliceerd in Psychological Science.

12 juni 2015

Het overgrote deel van de wereld is meertalig. In landen als India, Suriname en Zuid-Afrika spreken inwoners minstens drie talen. Maar ook in Europa is het steeds normaler dat kinderen met meerdere talen opgroeien. Vandaar dat de laatste decennia veel onderzoek gedaan wordt naar de effecten van meertaligheid op de ontwikkeling. Die zijn veelal positief: zo beschikken meertaligen over goede taalvaardigheden in beide talen, en hebben ze allerlei cognitieve voordelen boven eentaligen. Maar nieuw is de uitkomst van het onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Samantha Fan en haar collega’s: daaruit blijkt dat kinderen die regelmatig één of meer andere talen om zich heen horen, ook beter communiceren.

Nieuwe invalshoek

Fan is masterstudent ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Chicago. Haar onderzoek wordt gedreven uit een opvatting dat cultuur van grote invloed is op onze persoonlijke ontwikkeling, zo blijkt uit haar profiel op de universiteitswebsite. Samen met medestudent Zoe Liberman, universitair docent Katherine Kinzler en hoogleraar Boaz Keysar deed ze onderzoek naar de effecten van meertaligheid op communicatieve vaardigheden. Het is een relatief nieuwe invalshoek met verrassende resultaten.

Aan het onderzoek deden 72 Amerikaanse kinderen mee in de leeftijd vier tot zes jaar, gelijk verdeeld over drie groepen: eentaligen, tweetaligen, en tot slot een groep kinderen die regelmatig blootgesteld werden aan een andere taal dan het Amerikaans-Engels. Maar niet zodanig dat ze die andere taal ook konden spreken en/of verstaan. Hierin verschilden ze van de tweetaligen. Met name de uitkomsten van deze groep waren interessant.

Ik zie, ik zie…

Dit onderzoek draaide om de sociale communicatietaak waarin proefpersonen moesten samenwerken met een onderzoeksassistent. Daarbij stonden de proefpersoon en de assistent allebei aan een andere kant van een open kast, die verdeeld was in vakken. In de vakken lagen voorwerpen: een bal, een lepel, een borstel, een paar speelgoedauto’s. Sommige vakken waren aan de achterkant gesloten zodat de assistent niet zag wat erin lag.

In deze sociale communicatietaak moet een proefpersoon opdrachten uitvoeren van een assistent, terwijl ze een verschillend zicht hebben op de getoonde objecten.
University of Chicago

De kinderen kregen opdrachten van de assistent. Zoals: “Ik zie een kleine auto, Kun jij de kleine auto in het vak onder de lepel leggen?” Op de foto kun je zien dat de kleinste auto verborgen was achter een gesloten vak, die dus niet zichtbaar was voor de assistent. Dit was de afleider in het experiment. De proefpersoon moest in dit geval niet de kleinste auto, maar de een-na-kleinste auto verplaatsen. Om de opdracht correct uit te voeren, dienden de kinderen zich dus te verplaatsen in het perspectief van de assistent.

Fouten herstellen

De resultaten van de verschillende groepen liepen bij dit experiment enorm uiteen. Terwijl de eentalige kinderen in 50 procent van de gevallen het juiste object verplaatsten, scoorden de meertalige kinderen gemiddeld veel hoger. Tweetaligen deden het in 77 procent van de gevallen goed. Kinderen die regelmatig blootgesteld worden aan meer talen, scoorden vergelijkbaar met 76 procent. Factoren als opleiding en inkomen van de ouders waren niet van invloed op de scores.

Tijdens het experiment werden ook de oogbewegingen van de kinderen gefilmd. Uit de analyses blijkt dat de meerderheid van de eentalige kinderen eerst naar het afleidende object kijkt, terwijl de meerderheid van de meertalige kinderen onmiddelijk zijn blik werpt op het correcte object. Van de meertalige kinderen die eerst naar het verkeerde object kijkt, weet de meerderheid de fout op tijd te herstellen.

Perspectief van de ander

Kinderen die opgroeien met meerdere talen om zich heen, lijken zich dus makkelijker te verplaatsen in het perspectief van de ander. Volgens de onderzoekers heeft dit alles te maken met de meertalige omgeving: het besef dat er mensen zijn met een andere moedertaal, helpt kinderen te realiseren dat mensen niet allemaal op dezelfde manier kijken naar de wereld om hen heen. En door rekening te houden met het perspectief van de ander, communiceren ze effectiever.

Net als in veel andere onderzoeken naar meertaligheid, werden in dit onderzoek ook cognitieve taakjes afgenomen. En net als in veel andere onderzoeken, scoren kinderen met een tweetalige opvoeding hierop hoger dan eentaligen. Het zijn testjes waaruit blijkt dat meertalige kinderen beter zijn in het negeren van overbodige informatie.

Op dit onderdeel scoren de kinderen die wel meerdere talen om zich heen horen, maar geen tweetalige opvoeding krijgen, opeens even hoog als de eentalige kinderen. Dat bewijst volgens de onderzoekers dat de communicatieve voordelen in dit experiment niet verklaard kunnen worden uit een cognitieve voorsprong. Alleen al het horen van meerdere talen verruimt je blikveld en verbetert de communicatie.

Bron:

S.P. Fan, Zoet Liberman, Boaz Keysar & Katherine D. Kinzler: The Exposure Advantage: Early Exposure to a Multilingual Environment Promotes Effective Communication. In: Psychological Science 1-8. DOI: 10.1177/0956797615574699

Reageer