'Meer kwetsbare kinderen in de knel door corona'

Een meisje met autisme dat door de coronacrisis haar vaste structuur verliest, omdat ze niet meer naar school gaat en thuis anderen slaat. Een jongen die thuis soms al geslagen werd, maar nu zijn ouders de hele dag thuiszitten nog meer klappen krijgt. Een vrouw die wanneer haar partner gewelddadig werd soms voor een paar dagen naar haar bejaarde moeder vluchtte, maar dat nu niet meer kan doen.

Nu gezinnen steeds meer sociaal geïsoleerd raken door de coronacrisis vindt er gemakkelijk meer van dit soort huiselijk geweld plaats, zo vrezen experts. Een daarvan is bijzonder hoogleraar Majone Steketee van de Erasmus Universiteit, die zich specialiseert in de overdracht van geweld in gezinnen. NEMO Kennislink spreekt met haar over de gevolgen die de coronacrisis kan hebben in gezinnen waar huiselijk geweld soms speelt – en hoe we escalatie zoveel mogelijk kunnen voorkomen.

Leidt de coronacrisis inderdaad tot meer huiselijk geweld in Nederland?

“Daar hebben we natuurlijk pas echt uitsluitsel over als daar grondig onderzoek naar gedaan is. Maar er zijn wel signalen dat dit speelt. Zo vertellen sommige organisaties waar we mee samenwerken, dat het aantal verzoeken om uithuisplaatsingen toe lijkt te nemen. Dat de coronacrisis de kans op huiselijk geweld vergroot is ook niet zo gek. Naast andere factoren, is stress een belangrijke trigger. En juist in deze tijden is de kans daarop groot. Families zitten meer op elkaars lip. Daarbij kan het lastiger zijn stoom af te blazen. Even een kop koffie pakken met een collega of op bezoek gaan bij een vriend of familielid is steeds minder vanzelfsprekend en naar de sportschool gaan is er helemaal niet meer bij. Dergelijke omstandigheden werken huiselijk geweld in de hand.”

Maar in gezinnen waar partnergeweld, kindermishandeling of andere vormen van huiselijk geweld spelen is er toch wel wat meer aan de hand? Niet iedereen die zich gestresst voelt gaat er ten slotte toe over dat fysiek af te reageren op een familielid.

“Inderdaad. Er zijn verschillende oorzaken voor huiselijk geweld en er zijn verschillende soorten van geweld in gezinnen. Risicofactoren die een rol spelen zijn sociaal isolement, stress, geldproblemen, of een eigen geschiedenis van kindermishandeling in je jeugd. We weten dat als er sprake van meer dan vier risicofactoren in een gezin, de kans op kindermishandeling toeneemt. Er zijn ook verschillende vormen van geweld. Er zijn gezinnen waarin geweld min of meer structureel geworden is. In zo’n situatie is het tijdelijk verwijderen van de agressor door een huisverbod soms het enige redmiddel. Maar er zijn ook gezinnen waar geweld incidenteel voorkomt, omdat pa en ma zelf weleens een tik kregen en menen dat ze daar niet slechter van zijn geworden. Of omdat een bepaalde cultuur het legitimeert. En dan zijn er nog mensen die vinden dat slaan of ander fysiek geweld absoluut niet kan, maar het uit een bepaalde machteloosheid toch doen. Ook bij dat soort geweld speelt meer stress vaak een rol. Het zorgt ervoor dat mensen eerder teruggrijpen op geweld.”

“Overigens hebben we het tot nog toe vooral gehad over fysiek geweld. Emotioneel of verbaal geweld kan echter ook een groot probleem zijn. Sterker nog, als je vaak vernederd wordt thuis of hoort dat je niets waard bent, dan heeft dat veelal nog meer gevolgen voor je psychische gezondheid dan af en toe een tik krijgen, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek.”

Wat kan de maatschappij hieraan doen?

“Isolatie is funest voor dit soort kwetsbare gezinnen. Als je een familie kent waar huiselijk geweld speelt, dan is het belangrijk om zoveel mogelijk een vinger aan de pols te houden. Bel of app als familie en vrienden vaker dan normaal. Om te checken hoe het gaat in het gezin en mogelijk de ouders wat stoom te laten afblazen. Maar ook als je iemand niet zo goed kent, kan je helpen. Als je denkt er ergens huiselijk geweld speelt, kaart dat dan bijvoorbeeld aan bij Veilig Thuis, een organisatie die huiselijk geweld poogt te voorkomen, of neem contact op met de politie.”