Naar de content
Faces of Science
Faces of Science

Maryam Mirzakhani

Stanford News Service

Maryam Mirzakhani won als eerste vrouw ooit de Fields medaille met haar abstracte wiskundige berekeningen. Een groot voorbeeld!

21 december 2017

Het einde van het jaar is vaak een tijd om terug te kijken. Als ik dus gevraagd word om een blog te schrijven over een belangrijke vrouwelijke wiskundige is het dus niet moeilijk om te kiezen voor de Iraanse professor Maryam Mirzakhani, die dit jaar op 38-jarige leeftijd overleden is.

Maryam Mirzakhani

 Stanford News Service

In Nederland zegt de naam Maryam Mirzakhani misschien niet zo veel, maar in Iran was ze erg populair. Als mijn Iraanse huisgenoten hier in Parijs erachter komen dat ik wiskundige ben, dan is de eerste vraag meteen wat ik van Maryam Mirzakhani vind, en vertellen ze hoe erg het is dat ze zo jong overleden is.

Nobelprijs voor de wiskunde

De bekendheid van Mirzakhani is vooral te danken aan het feit dat ze de Fields medaille won in 2014, een soort Nobelprijs voor wiskundigen die jonger dan 40 zijn. Meer dan 100 jaar nadat Marie Curie als eerste vrouw ooit een Nobelprijs in ontvangst nam, kreeg Mirzakhani als eerste vrouw ooit de Fields medaille uitgereikt voor haar werk. Toch was ze als kind helemaal niet zo geïnteresseerd in wiskunde, vertelt ze in de onderstaande video.

Biljartballen en donuts

Een deel van het werk van Mirzakhani kijkt naar biljartballen. Stel dat je een biljarttafel hebt die niet rechthoekig is, maar die bijvoorbeeld driehoekig is, of een hele andere vorm heeft. Als je een biljartbal dan zo hard stoot dat hij maar door blijft bewegen, overlapt het pad van de biljartbal zichzelf dan na een tijd? En op hoe veel manieren kun je een biljartbal stoten zodat dit gebeurt?

Mirzakhani laat zien dat je deze vreemd gevormde biljarttafels aan elkaar kunt lijmen. Als je dit op een bepaalde manier doet, ontstaat een soort donut met meerdere gaten. Ze gebruikt vervolgens die donut om de vraag op te lossen. Dit klinkt ingewikkeld, en dat is inderdaad zo: haar paper bevat meer dan 200 pagina’s met wiskundige vergelijkingen over die biljarttafels en donuts!

De beweging van de bal over de biljarttafel links is hetzelfde als de beweging van de bal rechts over de aan elkaar geplakte biljarttafels.

 Clara Stegehuis voor NEMO Kennislink

Abstracte figuren

De wiskunde van Mirzakhani is erg abstract, en gaat over biljarttafels die niemand ooit zou gebruiken. De donuts met meerdere gaten zijn ook heel anders dat de donuts die wij normaal gesproken eten. Dit maakt het dus extra knap dat Mirzakhani deze twee heel abstracte dingen met elkaar kon combineren om ingewikkelde wiskundige problemen op te lossen, terwijl de meeste mensen zich waarschijnlijk überhaupt niet zo veel kunnen voorstellen bij donuts van aan elkaar geplakte biljarttafels.

De paper van Maryam Mirzakhani bevat meer dan 200 pagina’s met wiskundige vergelijkingen over die biljarttafels en donuts!

Pixabay CC0

Toch kon Mirzakhani dit zelf blijkbaar wel, te zien aan alle plaatjes die ze ervan tekent in de bovenstaande video. Mijn eigen onderzoek is een stuk minder abstract, omdat de netwerken die ik onderzoek ook in de echte wereld bestaan. Ik heb daarom heel veel bewondering voor het diepe inzicht en de creativiteit waarmee Mirzakhani haar abstracte wiskundige problemen benaderde. Ik hoop dus dat Maryam Mirzakhani als eerste vrouwelijke winnares van de Fields medaille over 100 jaar nog steeds herinnerd wordt, net als Marie Curie.

ReactiesReageer
Serie: Vrouwelijke profs
Huidige publicatie