Ook bij mannen verandert er van alles in hun lichaam, wanneer zij rond de vijftig jaar oud zijn. Bestaat er zoiets als de ‘penopauze’: de overgang voor mannen?
Om deze vraag te beantwoorden is het goed om te kijken naar de overgang bij vrouwen. Dat is de periode rondom de laatste menstruatie. De hoeveelheid geslachthormonen daalt, de eicellen zijn op en een vrouw is vanaf dan onvruchtbaar. Vrouwen kunnen tijdens de overgang te maken krijgen met verschillende klachten, waaronder: opvliegers, verminderde zin in seks, stemmingswisselingen en slaapproblemen.
Ook mannen gaan minder geslachtshormonen produceren wanneer ze ouder worden. Testosteron in hun geval. Ze kunnen hierdoor verschillende klachten ervaren die grotendeels overeenkomen met de klachten van vrouwen in de overgang. Dus ja, ook mannen kunnen minder zin in seks, vermoeidheid en stemmingswisselingen ervaren.
Ze kunnen zelfs te maken krijgen met opvliegers, wat bekend staat als een typische overgangsklacht. Deze lichamelijke veranderingen en klachten bij mannen hebben op het eerste gezicht wat weg van de overgang. Toch is dat volgens experts te kort door de bocht.
Tachtig procent
“De hoeveelheid oestrogeen neemt tijdens de overgang enorm af”, vertelt gynaecoloog Yvonne Louwers (Erasmus MC). Daar is de afname van testosteron bij mannen op die leeftijd volgens haar in verhouding niets bij. Bovendien is die afname meer geleidelijk. “Overgangsklachten bij vrouwen ontstaan mede doordat de hormonen in korte tijd dalen. Dat heeft invloed op allerlei processen in het lichaam.”
Bovendien krijgt maar liefst tachtig procent van de vrouwen overgangsklachten. Mannen ervaren veel minder vaak klachten die te wijten zouden zijn aan de mannenovergang. De schattingen lopen uiteen van één tot twintig procent. Mannen die aanzienlijk minder testosteron gaan produceren, hebben vaak een matige gezondheid. Ze kampen bijvoorbeeld met overgewicht of een chronische aandoening, zoals suikerziekte, COPD of hart- en vaatziekten.
Echt iets anders
“Een misschien nog belangrijker verschil is de vruchtbaarheid”, stelt Peter Bisschop, hoogleraar Klinische Endocrinologie bij Amsterdam UMC. Hoewel de vruchtbaarheid van mannen vaak afneemt naarmate zij ouder worden, blijven mannen in principe hun hele leven zaadcellen produceren. “Er zijn voorbeelden bekend van mannen die op hun negentigste nog vader werden.” Vrouwen zijn na de overgang niet meer vruchtbaar, de eicellen zijn dan op.
“De overgang is echt een vrouwending”, concludeert zowel Bisschop als Louwers. Mannen kunnen rond hun vijftigste ook te maken krijgen met klachten. Maar dat is volgens hen echt iets anders. Bisschop: “Dat moet je ook anders noemen. Anders doe je vrouwen – zeker als zij ernstige klachten ervaren – echt te kort.”
