Liveblog DNA-festival

20:00 uur, thuis

Filmtip voor vanavond? De documentaire ‘Human Nature’ werpt licht op de grensverleggende techniek CRISPR-Cas (te zien op Netflix).

En van mannelijk sperma eicellen maken? Dat is alsof je van een wortelsoepje een spinaziesoepje maakt. De hamvraag is natuurlijk: waarom zouden we dit eigenlijk willen doen? “Als dit ooit lukt, kunnen koppels van hetzelfde geslacht misschien wel kinderen met elkaar krijgen.” Lees hier meer over haar onderzoek.

16:20 uur, Auditorium

Stel we kunnen met CRISPR-Cas het verouderingsproces tegengaan, zouden we dat dan moeten doen? Transhumanist Stefan Lorenz Sorgner zegt daar volmondig ja op: “Ik zie veroudering als een ziekte, waaraan je vanaf je twintigste lijdt. Als je een bepaalde soort kanker kunt genezen, dan leef je misschien 5 jaar langer. Maar als je veroudering kunt genezen, gaat het meteen om 30 jaar langer leven.” Lees dit interview hier verder.

16:15 uur, Auditorium

DNA-expert Marc van Mil legt een dilemma voor aan het publiek: stel twee ouders zijn allebei doof en zien doofheid niet als handicap. Ze vinden dat het een bepaalde toegevoegde waarde heeft om doof te zijn. Zij willen graag een kind dat óók doof is, want dan past het kind beter in dezelfde gemeenschap. Wat vindt het publiek hiervan?

Een groot deel van het (on- en offline) publiek trekt hier de grens. Zo leg je een heftige beperking op aan een kind, is de gedachte. Online vraagt iemand zich af: wat zou er gebeuren als deze vraag wordt gesteld aan een doof publiek? Zouden zij doofheid zien als beperking?

16:10 uur, Auditorium

Moeten we het testen van embryo’s op ziektes verplichten? In het publiek wordt er gezegd dat er altijd de vrijheid moet zijn om zelf die keuze te maken. Medisch-ethicus Eline Bunnik vraagt: stel het zou niet verplicht zijn, maar iedereen om je heen zou het doen. Zou je je dan nog vrij voelen om zelf geen erfelijkheidstest te doen? In het publiek worden er zorgen geuit om de maatschappelijke druk doe dan ontstaat. Marc van Mil: “Hoe voelen we die druk nu dan met de testen die er al bestaan? Bijvoorbeeld de NIPT die test op Downsyndroom?”

“De genocide van Downkinderen”, wordt er geroepen. “In Denemarken worden geen kinderen met het Downsyndroom meer geboren. We moeten oppassen dat we mensen met het Downsyndroom niet als Untermensch gaan beschouwen.” Embryoselectie en genmodificatie kunnen zo bijdragen aan de stigmatisering van stoornissen.

16:05 uur, Auditorium

Een van onze experts tijdens de DNA-dialoog is docent biomedische wetenschappen Marc van Mil. Zijn grootste angst als het gaat om het aanpassen van embryo-DNA? “Mijn zorg ligt bij de eerste kinderen die geboren gaan worden nadat hun DNA is aangepast. Die kinderen zijn dan onderdeel van een experiment.” Lees hier een interview met Van Mil.

15:55 uur, Online chatroom

We gaan het tijdens de DNA-dialoog hebben over knippen in het DNA om zo erfelijke aandoeningen te voorkomen. Maar waar ligt de grens tussen medisch ingrijpen en mensverbetering? Hebben we straks allemaal een donkere huid omdat dat beter beschermt tegen huidkanker? Of lopen er in de toekomst alleen nog knappe en slimme mensen rond, die allemaal heel sociaal en empathisch zijn?

Veel mensen in de zaal zijn het er over eens dat we wél mogen knippen in het DNA om ernstige ziektes te voorkomen. In de online chatroom zijn veel kijkers het eens met Iris Moleman. Ze vraagt zich af waarom we niet zouden mogen ingrijpen in het DNA, als we het na de geboorte wél aanvaardbaar vinden om allerlei ingrijpende behandelingen uit te voeren. “Als je een kind krijgt met een ernstige aandoening, dan doe je er alles aan om zo’n kind zo gezond mogelijk te laten worden. Al moet het twaalf keer geopereerd worden. Als je hetzelfde effect kan bereiken door vóór de geboorte al een genetische aanpassing te doen, en je een kind zo jaren van medische ellende kan besparen, waarom zou je het dan niet doen?”

15:50 uur, Auditorium

15:45 uur, Auditorium

Hoe ziet Nederland er in de toekomst uit? Misschien wel zo:

&feature=emb_title

Dit is Nederland in 2039. Maatschappelijke gelijkheid is een belangrijk streven. Jesse en Caryn willen samen een kind. Maar in de familie van Jesse zit aanleg voor autisme. Gelukkig is dit vrij gemakkelijk aan te passen, en kunnen er zelfs ook extra eigenschappen als ‘creativiteit’ en ‘empathie’ aan het erfelijk pakket van het ongeboren kind toegevoegd worden. Maar Caryn twijfelt: zij vindt het prima om in te grijpen in het DNA om ziektes te voorkomen, maar tegelijkertijd vindt ze dat je terughoudend moet zijn met aanpassingen die niet echt nodig zijn.

15:40 uur, Museumcafé

Last van een terugtrekkende haarlijn? Of lukt het maar niet die spierballen te kweken in de sportschool? De Foutjesherstelloïde verwijdert alle onvolkomenheden. Dient ingenomen te worden met een korreltje zout.

15:25 uur, Museumcafé

De vraag die tijdens de pauze natuurlijk op ieders lippen brandt: kunnen we met CRISPR-Cas ook orks maken? Het antwoord lees je hier.

15:10 uur, Auditorium

Even aan dat intelligentie-gen sleutelen? Klinkt als sciencefiction, en dat blijft het waarschijnlijk ook, zegt bioloog psycholoog Tinca Polderman. Er is namelijk niet maar één gen dat te maken heeft met intelligentie. We weten dat er 205 genen zijn die hier invloed op hebben. Maar er zijn veel meer “intelligentie-genen” die we nog niet op het oog hebben.

En wat doen die genen dan precies? “Geen idee!”, zegt Polderman. Het genoom is een te complex systeem om volledig te begrijpen. Wel weten we dat de meeste genen invloed uit oefenen op meerdere menselijke eigenschappen. “Genen die bijvoorbeeld een rol spelen bij intelligentie, spelen ook een rol bij autisme”, zegt Polderman. “Je kunt dus aan een gen van intelligentie sleutelen, maar je weet dan het effect op autisme niet.” Sleutelen aan het DNA om zo heel slimme baby’s te creëren? Polderman ziet het niet zo snel gebeuren. Lees hier wat er mogelijk is met CRISP-Cas en vooral ook wat _niet_.

14:55 uur, Auditorium

Stel het zou kunnen, zou jij dan een designerbaby willen?

14,10 uur, Auditorium

Waarom zouden we eigenlijk in gesprek moeten gaan over een wetenschappelijke ontwikkeling als CRISP-Cas? Volgens hoofdredacteur van NEMO Kennislink Leon Heuts is het belangrijk dat de wetenschap in gesprek gaat met de samenleving. Want moeten we al die wetenschappelijke ontwikkelingen wel willen? Wat wil de gewone burger eigenlijk?

Heuts pleit ook voor een dialoog in plaats van een debat. In een debat probeer je elkaar te overtuigen, in een dialoog gaat het over het delen van gevoelens en verschillende inzichten. “In een verdeelde samenleving is het belangrijk om te blijven delen.”

14:00 uur, Auditorium

Moderator Eveline van Rijswijk opent samen met hoofdredacteur van NEMO Kennislink Leon Heuts het DNA-festival, oorspronkelijk gepland in maart, maar “er kwam iets tussendoor”. Vanwege de coronacrisis mogen er maar een beperkt aantal mensen fysiek in de zaal aanwezig zijn. Van Rijswijk verzoekt het publiek vast om drie keer harder te klappen dan ze gewend zijn (maar niet te juichen). Dat gaat het publiek vast even oefenen.

13:30 uur, Museumcafé

In het museumcafé van het NEMO Science Museum druppelt het publiek binnen. Het is onderhand een bekend gezicht: iedereen zit aan tafeltjes op anderhalve meter afstand, de handen zijn bij binnenkomst ontsmet bij een desinfectiezuil. Een festival bezoeken tijdens een pandemie: hoe is dat?

Voor Gonny (75) is dit niet het eerste evenement tijdens de coronacrisis. “Ik was er helemaal klaar mee om thuis te zitten”, zegt Gonny. Haar man, die tien jaar ouder is, vraagt zich af waarom ze dit risico neemt.
Gelukkig kunnen we met een anderhalvemeterstok in het café opmeten of we wel genoeg afstand houden. Het nadeel van een gesprek op anderhalve meter afstand? Er wordt heel wat “wat zegt u?” naar elkaar geroepen.

We buigen toch iets dichter naar elkaar toe, en Gonny vertelt waarom zij naar het DNA-festival is gekomen. Haar dochter heeft borstkanker gehad en na meerdere onderzoeken bleek er een borstkankergen in haar familie te zitten. Als het vroeger had gekund, had ze dat misschien wel weg laten knippen.

Hogeschooldocent biologie Teresa (62) denkt daar net zo over. Bij ziektes moeten we kunnen knippen in het DNA van embryo’s. “Maar we moeten oppassen dat niet iedereen straks met blauwe ogen rondloopt.”

13:00 uur, NEMO Science Museum

Tijdens het DNA-festival gaan we het hebben over CRISPR-Cas. Met deze genbewerkingstechniek kunnen ernstige afwijkingen uit het DNA weggeknipt worden. Maar hoe werkt dat nou precies? En wat voegt het toe aan bijvoorbeeld embryoselectie?