Lichtgevende petunia's in je tuin

De geurige en trompetvormige petunia’s fleuren heel wat tuinen in Nederland op. Die populaire plant vind je bij vrijwel elk tuincentrum. Voor een kleine veertig dollar bestellen Amerikanen nu een set van drie lichtgevende varianten. Het mechanisme dat voor het gloeiende effect zorgt, komt uit een lichtgevende paddenstoel. Ook vuurvliegjes, glimwormen en een hoop diepzeedieren stralen op diezelfde manier licht uit. 

In planten komt die zogenoemde bioluminescentie van nature niet voor. Onderzoekers hebben dat nu mogelijk gemaakt door vier genen van de paddenstoel in te bouwen in de petunia. Samen zetten die het plantenbouwstofje koffiezuur om in het pigment luciferine. Die reageert vervolgens met de hulp van een enzym met zuurstof, waarbij licht vrijkomt. De resterende stofjes recyclet de plant tot nieuw koffiezuur.

Weerstand

In Nederland, en de rest van Europa, mogen de glow in the dark-petunia’s vanwege striktere richtlijnen niet verkocht worden. Maar stel dat deze oplichtende planten ook naar de Nederlandse markt zouden komen. Wat vinden we daar dan van? Biotechnologie.nl vroeg haar lezers via social media naar hun mening. Op de vraag of ze de glow in the dark-petunia’s in hun tuin zouden zetten, antwoordde de helft met ‘ja, vind ik mooi’. Een redelijk grote groep, al is die mogelijk niet helemaal representatief voor Nederland. We kunnen immers aannemen dat lezers van Biotechnologie.nl gemiddeld positiever denken over biotechnologische ontwikkelingen.

Desondanks kijkt Lotte Asveld, universitair hoofddocent aan TU Delft, niet vreemd op van de uitslag. Ze houdt zich bezig met verantwoorde biotechnologische innovaties en de maatschappelijke impact ervan en ziet in haar onderzoek vergelijkbare resultaten. “Uit andere enquêtes blijkt ook dat een grote groep mensen geen probleem heeft met biotechnologische ontwikkelingen, zolang de veiligheid gewaarborgd wordt en producten duidelijk gelabeld zijn. Maar er bestaat ook een groep die fel tegen zulke ontwikkelingen is en zij uiten hun weerstand luid en duidelijk.”

Die weerstand verwacht Asveld dan ook zeker als de gloeiende petunia’s naar ons land zouden komen, zeker omdat we in Nederland sowieso al terughoudend zijn als het om genetische modificatie gaat. “We merken al verzet tegen biotechnologische innovaties die grote vraagstukken aanpakken, zoals voedselzekerheid”, vertelt Asveld. Willen we genetische modificatie introduceren voor louter esthetische doeleinden, dan kunnen we zeker op meer verzet rekenen.

Van onze lezers gaf dertig procent aan de gloeiende petunia’s onnodig te vinden en tien procent noemt de ontwikkeling gevaarlijk. En dat is niet per se onterecht. De planten maken net als alle petunia’s zaden waaruit nieuwe petuniaplanten groeien, en dus kunnen de gloeiende petunia’s zich verspreiden. Via onder andere kleding, schoenen en vogels komen zaden van lichtgevende petunia’s mogelijk terecht in parken, bossen en natuurgebieden.

Verspreiding

Heeft de start-up die de petunia’s ontwikkelde daar dan niet over nagedacht? Gedeeltelijk. “Dit type petunia is niet inheems in Noord-Amerika en wordt niet beschouwd als een invasieve soort”, vertelt Karen Sarkisyan, medeoprichter van de start-up, in het tijdschrift Scientific American. Maar daar moeten we volgens Asveld niet zomaar genoegen mee nemen. Ook al zullen petunia’s niet woekeren, ze maken straks wel deel uit van bestaande ecosystemen en kunnen dat mogelijk verstoren.

Wat doet dat extra licht bijvoorbeeld met de natuur? Volgens de makers is de gloed vergelijkbaar met zacht maanlicht, maximaal 0,1 lux. Ter vergelijking: een bewolkte dag heeft een verlichtingssterkte van duizend lux. Toch is die 0,1 lux al voldoende om gedragsverandering te veroorzaken bij lichtschuwe vleermuizen, reageert lichtvervuilingsexpert Kamiel Spoelstra (NIOO-KNAW) desgevraagd. “Maar dat geldt wel alleen als het licht overal aanwezig is”, verduidelijkt hij. Zolang lichtgevende planten slechts op enkele plekken groeien, zullen de effecten lokaal blijven. “Het extra licht heeft dan waarschijnlijk wél gevolgen voor bodemdieren en vliegende insecten”, aldus Spoelstra. Hoe groot dat effect zal zijn, durft hij niet te zeggen.

Genetische beveiligingen

Om risico’s te minimaliseren verplichten Europese beleidsmakers extra veiligheidsmaatregelen. Wil het bedrijfje de glow in the dark-planten in Europa op de markt brengen, moeten ze een manier bedenken om te voorkomen dat de gloeiende petunia overleeft in de vrije natuur. Dat kan bijvoorbeeld door de plant afhankelijk te maken van een specifieke voedingsstof of de plant steriel te maken zodat hij geen zaden produceert. Maar zelfs dat garandeert niet het minimale risico dat Europa eist. “Levende wezens evolueren, passen zich voortdurend aan om als soort beter te overleven”, zegt Asveld. “Ingebouwde genetische beveiligingen die zelfmoord initiëren, kunnen daardoor zomaar verdwijnen.”

De komende tijd gaan we ervaren hoe dat de houding van Amerikanen ten opzichte van biotechnologie verandert. En in Nederland? Daar moeten we het voorlopig doen met traditionele petunia’s en sfeerverlichting op elektriciteit of zonne-energie.