Stel: je draait een potje open, schudt er een pil uit, neemt die in met een glaasje water en je hebt voor de rest van de dag genoeg ‘gegeten’. Handig als je astronaut bent of op een lange wandeltocht door de bergen en je geen mogelijkheid hebt om te koken. Maar is het überhaupt mogelijk?
Voeding en gezond eten houdt veel mensen enorm bezig. Niet alleen om af te vallen, maar ook om medische redenen of voor betere sportprestaties is uitgebalanceerde voeding erg belangrijk. Aanvullingen op ons ‘normale’ dieet zijn dan ook zeker niet ongewoon. Bepaalde sapjes of shakes waar je van afvalt, eiwitpoeder voor na het sporten, vitaminepillen ‘als de R weer eens in de maand zit’, maar ook sondevoeding in het ziekenhuis is al lang gemeengoed.
Goed gevuld alternatief
Sommigen onder ons zijn niet alleen op zoek naar betere voeding; ze zoeken ook manieren om sneller en efficiënter te eten. Zo iemand is de Amerikaanse softwareontwikkelaar Rob Rhinehart. Hij is de geestelijk vader van Soylent: een poeder dat alle nutriënten bevat die je ook binnen zou moeten krijgen met een gewone maaltijd. Even aanlengen met water en je bent klaar voor de dag.
Als drukbezet softwareontwikkelaar leefde Rhinehart op pizza’s en instantnoodles aangevuld met vitamine C-pillen. Niet het meest uitgebalanceerde dieet. Om toch aan de dagelijkse hoeveelheid nutriënten en vitaminen te komen creëerde hij Soylent. Op deze manier was hij weinig tijd kwijt aan zijn eten, maar kreeg hij toch de nodige voedingsstoffen binnen.
Je bespaart niet alleen tijd met dit soort futuristische voeding. Maar ook geld dat je normaal aan boodschappen uit zou geven. En omdat het een droge substantie van poeder is, is het veel langer houdbaar dan gewone voedingsmiddelen. Dit maakt het ook ideaal om mee te nemen op ruimtevluchten of als noodvoeding tijdens een bergbeklimming of zeiltocht.
Goedkoop, snel en duurzaam
Volgens haar gebruikers is deze voeding van de toekomst daarnaast ook goed voor het milieu. Door minder etenswaren te gebruiken zou je minder afval produceren, minder gas verbruiken (want je kookt minder) en omdat het minder snel bederft, verspil je minder voeding. Rhinehart vult aan dat productie van Soylent goedkoop is en de transportkosten laag. Soylent is volledig plantaardig, waardoor minder water nodig is, en de CO2-uitstoot ook lager is dan bij reguliere voedselproductie zoals veeteelt.
Vast versus vloeibaar
Soylent zou alle nutriënten bevatten die je nodig hebt in een maaltijd en door dit drie keer op een dag te eten heb je zo de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van alles binnen. We zijn dus helaas nog niet zo ver dat we maar één pilletje in hoeven te nemen voor de hele dag. Volgens voedselwetenschapper Tiny van Boekel van Wageningen University & Research heeft het drie keer per dag eten ook daadwerkelijk een functie. Door meerdere keren te eten houd je verschillende processen in je lichaam op gang, zoals je stofwisseling, wat belangrijk is om voedsel te verteren en om te zetten in energie en nutriënten. Ook al zou je in één keer genoeg voedingsstoffen binnen krijgen, je lichaam geeft toch een honger-signaal af door het niet plaatsvinden van deze processen.
Eén van deze belangrijke processen voor voedselvertering is kauwen, iets wat je mist bij poedervoeding als Soylent. Amerikaanse onderzoekers gaven hun proefpersonen vloeibaar of vast voedsel met precies dezelfde voedingsstoffen. Wat bleek? Degenen die vast voedsel hadden gegeten waren sneller verzadigd en kregen minder snel opnieuw honger.
Van Boekel beaamt dit: “Tijdens het kauwen komen er enzymen vrij die belangrijk zijn voor de voedselvertering en het beïnvloedt ook je verzadigingsgevoel. Door niet te kauwen houd je je lichaam in feite voor de gek. Het is in de war of je de benodigde voedingsstoffen al binnen hebt gekregen of nog mist. Daarom kun je dus, ook al krijg je genoeg voedingsstoffen binnen voor die dag, alsnog een hongerig gevoel krijgen.”
Ook de manier waarop je nutriënten tot je neemt, maakt dus wel degelijk uit. Dit verschil tussen vloeibaar en vast voedsel, met dezelfde voedingswaarden, komt door de structuur van voeding, vertelt Van Boekel. In een stuk fruit liggen de voedingsstoffen in een matrix van cellen van elkaar gescheiden. Hierin maken ze verbindingen en interacties die de vertering beïnvloeden. In poeder zijn die interacties anders, waardoor vertering niet hetzelfde plaatsvindt. De aanwezigheid van vezels is bijvoorbeeld een verschil. Hoe dit precies werkt, is nog onduidelijk en erg moeilijk te onderzoeken, maar wetenschappers zijn het er over eens dat voedingsstoffen uit de natuurlijke matrix van voedsel halen het beste is. We vroegen geestelijk vader van Soylent Rob Rhinehart om te laten weten wat hij van de opmerkingen van Van Boekel vindt, maar hij reageerde niet op dit verzoek.
Sociaal eten
Belangrijker nog dan de vraag of het kan, is de vraag of we dit wel moeten willen. Naast het hele verhaal over voedingsstoffen is er namelijk nog een ander belangrijk onderdeel van eten, namelijk het sociale en mentale aspect. Eten geeft je een bevredigd gevoel, je wordt beloond met de lekkere smaken en structuren van je eten. Pillen of poeder missen deze vorm van bevrediging. Daarnaast heeft eten een belangrijke sociale functie. Eten doe je vaak samen, met je gezin aan tafel of uiteten met vrienden.
Het sciencefiction-scenario bovenaan dit artikel zal dus waarschijnlijk geen werkelijkheid worden. Je mist bepaalde interacties in je voedsel van belang voor verteren en de meerderheid van de mensen mist ook vooral het sociale aspect. Hoe zit het met jou? Zou jij blij worden van een ‘voedselvervangings-pil’?