De wolf is terug - ook bij onze oosterburen. De documentaire 'In wolf country' laat zien dat de terugkomst van dit grote landroofdier ook in Duitsland een hoop stof doet opwaaien.
In het maïsveld snuffelen twee nieuwsgierige jonge wolven aan de camera. De eerste beelden van de documentaire 'In wolf country; maken direct één ding duidelijk: deze wolven bevinden zich op 'ons' terrein. Sinds 1996 wonen er weer wolven in Duitsland en dat is niet zomaar. Het was een democratische keuze om deze dieren te laten blijven. Een beslissing met gevolgen, want hoe meer de wolf zich door Duitsland verspreidt, hoe vaker bewoners met hun oude-nieuwe landgenoten in contact komen. En dat gaat niet altijd zonder slag of stoot, zo laat de film zien.
Grote boze wolf
De film laat op een heel treffende manier de overlap zien tussen het leefgebied van wolven en onszelf. Om de eeuwenoude frictie tussen onze soorten te benadrukken, maakt regisseur Ralf Bücheler veel gebruik van cameravallen, amateurbeelden en lange stiltes en scènes. Voor prachtige BBC-achtige taferelen hoef je deze documentaire dus niet te kijken. Maar het geeft wel een nieuw kijkje in het leven van de ‘moderne’ wolf, die na honderd jaar terug van weggeweest is. De film wakkerde mijn fascinatie en bewondering voor deze bijzondere dieren opnieuw aan, maar tegelijk kreeg ik toch ook een unheimisch gevoel toen ik een kindje zag spelen in een gat dat een wolf de dag ervoor gegraven heeft.
Demonstratie tegen de komst van de wolf in Duitsland (screenshot uit 'In wolf country')
In wolf countryTerwijl de wolven in de documentaire doen wat wolven doen, gaan verschillende betrokkenen met elkaar om tafel om te beslissen over het lot van deze nietsvermoedende dieren. Al snel wordt duidelijk dat het lastig is om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Een gepikeerde herder laat met pijn in zijn hart een tiental verminkte schapen in zijn wei zien, terwijl de rest van de kudde toekijkt. “Dit is bijna een routine geworden’’, zegt hij met een zucht terwijl hij zijn handtekening onder het zoveelste schadeformulier zet. Ondertussen baalt een onderzoeker van LUPUS - Institute for Wolf Monitoring and Research in Germany als een stekker wanneer ze voor de zoveelste keer een aangereden wolf langs de weg aantreft. Het enige wat deze mensen met elkaar gemeen hebben, is dat ze gepassioneerd zijn over wolven. Beide op een compleet andere manier.
Over de grens
Zodra wolven een jaar of twee zijn, moeten ze op zoek naar hun eigen territorium. Het was dus een kwestie van tijd voor de eerste wolven uit Duitsland een poot over de Nederlandse grens zouden zetten. Dat gebeurde in 2015. Voor veehouders een nachtmerrie, maar voor ecologen en natuurbeheerders een droom. De wolf polariseert.
Des te beter dat er in de documentaire niet alleen natuurbeheerders, maar ook onderzoekers, bestuurders, politici en bezorgde burgers en veehouders een stem krijgen. De hele rits aan meningen wordt afgewisseld met beelden van wolven die natuurlijk gedrag vertonen op onnatuurlijk ogende plekken. Als kijker kan je bijna niet anders dan twijfelen: hoor de wolf hier nog wel thuis? Het antwoord van de EU is 'ja'. Dus moeten we volgens Bücheler met onze landgenoten leren leven en de eeuwenoude stigma’s over wolven opnieuw te bevragen.
In Duitsland hebben ze inmiddels iets langer aan het idee van de terugkomst van de wolf kunnen wennen dan wij. Dat maakt deze documentaire, waar je wel echt even voor moet gaan zitten, voor ons extra interessant, want hoe pakken onze buren dit aan? Wolven doodschieten mag in Nederland absoluut niet, maar in Duitsland geldt een ander wolvenbeheerplan. Voor ‘probleemwolven’ kan een uitzondering gemaakt worden. Maar dat is erg lastig, want hoe definieer je een 'probleemwolf'?
In de documentaire moeten de schapenhouders het vooral doen met elektrische hekken en honden met halsbanden die voorzien zijn van lange, scherpe stekels ter bescherming tegen aanvallende wolven. Voor hen is het eeuwenoude gevecht tussen mens en wolf opnieuw losgebarsten. Dit keer niet met geweren, maar met bureaucratie. Wat deze documentaire pijnlijk duidelijk maakt, is dat een eenduidige definitie van goed ‘wolf management’ nog niet bestaat. Dat geldt zowel in Nederland als in Duitsland.
