Leer de nieuwste robots kennen

“Opereren met een robot geeft een magisch gevoel”, zegt Ivo Broeders van het Meander Medisch Centrum in Amersfoort. Hij was de eerste chirurg die in 2000 in Nederland een operatie uitvoerde met behulp van een robot. Met een joystick bedient Broeders de robot, die hij ziet als een high-tech instrument. Daardoor kan hij nog preciezer opereren bij sleutelgatoperaties, waarbij de trillingen van zijn handen bijvoorbeeld worden weggewerkt. De chirurg kan dankzij de technologie tot op de vierkante millimeter nauwkeurig werken.

Dit is een mooi voorbeeld uit het boek ‘Hallo Robot’ waaruit blijkt hoe handig robots nu al zijn. In fabrieken maakten ze al een opmars sinds de vorige eeuw – al waren dat nog vooral vrij domme exemplaren die alleen bepaalde onderdelen verplaatsten, zoals een deur in een autofabriek. Inmiddels zien we ze al veel vaker buiten de fabrieken: in ziekenhuizen, thuis stofzuigen ze de vloer en op drukke plekken als Schiphol werken ze als wegwijzer. De komende jaren komen we robots steeds vaker tegen en daarom kozen de auteurs een uitstekend moment om Hallo Robot te publiceren. Het is geschreven door Bennie Mols en Nieske Vergunst, die werken als wetenschapsjournalist en -voorlichter.

Dwarsleasie

Het boek is doorspekt met verhalen over fascinerende robots, een dankbaar beeldend onderwerp. Mijn favoriet is Kismet, vanwege zijn olijke kop en omdat hij emoties toont. Kismet is een al wat ouder robothoofd uit 2000 dat werd ontwikkeld aan het Amerikaanse MIT. Het is in veel situaties handig als robots emoties tonen, omdat we die herkennen en hem dan sneller begrijpen. Is hij bang, omdat er gevaar dreigt? Daarnaast is het natuurlijk belangrijk dat een robot onze emoties herkent, zodat hij weet hoe hij kan reageren.

Een belangrijke discussie speelt rond de vraag hoe menselijk robots eruit moeten zien. Volgens Cynthia Breazeal van MIT, die Kismet bedacht, hoeven die emoties er niet per se zo uit te zien als bij ons, omdat wij gewend zijn overal emoties in te herkennen. “Dat is waarom we naar een hond kunnen kijken en begrijpen wat hij voelt”, zegt ze in het boek. Ook vragen de auteurs zich af hoe je een band opbouwt met een robot. Een interessante vraag als we in de nabije toekomst steeds meer met ze samen gaan werken.

In dit boek passeren veel robots de revue en daarbij valt op hoe verschillend ze zijn. Ze redden mensen, zorgen ervoor dat iemand met een dwarslaesie weer leert lopen en geven zelfs onderwijs. De ontwikkeling gaat met vallen en opstaan en de robots hebben verschillende kwaliteiten. Een reddingsrobot klimt bijvoorbeeld eenvoudig over puin heen, terwijl dat bij een robot die lesgeeft niet belangrijk is.

Terminator

Mols en Vergunst geven een genuanceerd beeld van de opkomst. Vaak wordt gedaan alsof ze nu al net zo handig zijn als mensen en ons werk zomaar kunnen overnemen. Dit onjuiste beeld is beïnvloed door science fictionfilms als I, Robot of de Terminator-reeks.

Maar zover zijn robots nog lang niet. Meestal zijn ze goed in een bepaald trucje, maar met het combineren van verschillende vaardigheden hebben ze veel moeite. De auteurs laten bijvoorbeeld robots zien die net zoals een mens kunnen lopen, maar waar je geen woord mee kunt wisselen omdat er geen hoofd op zit. En zo zijn er robots die heel natuurgetrouw praten, maar geen stap kunnen verzetten.

Voor vrijwel alle robots geldt dat het aanleren van sociaal wenselijk gedrag ontzettend lastig is. Denk je eens een robot als ober in. Die heeft nog lang niet door wanneer iemand te veel gedronken heeft of dat je beter even kunt wachten met serveren wanneer een stelletje ruzie heeft. Daardoor kun je concluderen dat ze weinig in hun mars hebben, maar dat komt dan vooral omdat je te veel van ze verwacht. Dat doen Mols en Vergunst gelukkig dus ook niet. Er is niet voor niets nog steeds geen mechanische butler die je pantoffels en een drankje komt brengen als je net thuis bent gekomen.

Vergunst en Mols overdrijven of onderschatten niet wat robots kunnen. Ze geven een eerlijk en goed beeld, geschreven op een toegankelijke manier zodat iedereen het kan begrijpen. Dit is een van de beste boeken over robots die ik heb gelezen.