Eeuwig leven kán al, door jezelf te laten vereeuwigen als digitale avatar. 'Artificial Immortality' verkent de technische mogelijkheden en de wenselijkheid van zo'n digitale kopie.
Moet je de vergankelijkheid en aanstaande dood zomaar accepteren? De 78-jarige vader van filmmaker Ann Shin (52 jaar tijdens de opnames) verliest zijn menselijkheid: door dementie vervagen zijn herinneringen, waarmee ook zijn sociale relaties vertroebelen. Dat zet Shin in 'Artificial Immortality' aan om de dood bijtijds uit de weg te willen gaan. AI biedt een kans om in de buurt van onsterfelijkheid te komen.
Voor haar vader is het te laat, maar Shin laat zichzelf als digitale kopie vereeuwigen. Tientallen camera’s registreren haar mimiek, terwijl kinderfoto’s en tal van persoonlijke herinneringen helpen om een 'digitaal zelf' te creëren. Zo blijft Shin ook bestaan als zij er zelf niet meer is. Maar hoe wenselijk is dat, en kan AI echt een mens recreëren of leidt het hooguit tot een slappe kopie?
Belichaamde ervaringen
In 'Artificial Immortality' komen techfuturisten en critici aan het woord over de mogelijkheden van een kunstmatige kloon. Volgens de voorstanders ligt de sleutel in een menselijkere afstelling van AI: waar kunstmatige intelligentie normaal de ratio imiteert, moet het zich nu richten op emoties. Zo zou je een realistische digitale kopie kunnen ontwikkelen, die een gevoelswereld deelt met echte mensen.
Maar hoe menselijk kan dat gevoel ooit zijn? De Canadese hersenonderzoeker Taufik Valiante maakt in de documentaire duidelijk dat menselijke en kunstmatige intelligentie fundamenteel anders functioneren. Onze herinneringen bestaan niet uit data op een biologische harde schijf, maar uit belichaamde ervaringen: je slaat een vakantie op in onderling verknoopte geuren, emoties en beelden, niet als harde feiten. Daardoor blijft de link tussen een echt mens en diens digitale kopie mogelijk altijd oppervlakkig.
De documentaire zet aan tot nadenken, zeker gezien de enorme sprong die AI alweer gemaakt heeft sinds het verschijnen van de film in 2021. Biedt digitaal contact met overledenen een aangenaam of angstaanjagend vooruitzicht? Hier en daar waaiert de film wel erg uit, bijvoorbeeld als plots het gevaar van een allesoverheersend AI aan bod komt. Interessanter is de onverwachtse religieuze link met de AI-ontwikkeling. Zo combineert de Terasem-beweging klassieke religie met een diepgeworteld technologisch geloof: door het brein volledig te digitaliseren zou je je ziel kunnen vereeuwigen. Christenen zien dat juist als menselijke hoogmoed, want voor hen ligt de eeuwigheid alleen aan de hemelpoort in het verschiet.
Zielloze moeder
Met deskundige hulp komt Shin gaandeweg tot een goedgelijkende digitale kopie van haar fysieke zelf. Het resultaat maakt alleen niet bijster veel indruk op haar twee tienerdochters. Hun digitale moeder haalt weliswaar met gemak vakantieherinneringen op, maar valt stil bij een simpele vraag over hun leeftijd. Die bug laat zich vast repareren, maar de avatar van Shin mist bovenal een ziel, beschrijft dochter Aster. “Het lijkt misschien alsof avatars emoties ervaren, maar ze reageren alleen op een manier waarop mensen zouden reageren. Ze voelen de emoties niet daadwerkelijk.”
