Naar de content

Labyrint: de dimensie tijd

Flickr.com, john.purvis

Wij beleven tijd van moment tot moment. Maar tijd is niet zo simpel als het lijkt. Saaie dagen lijken langer dan leuke, en tijd lijkt sneller te gaan naarmate je ouder wordt. In de ruimte en op de kwantumschaal werkt tijd ook niet altijd zoals je zou verwachten. Zondag gaat Labyrint op Ned 2 over deze dimensie.

6 december 2013
Zondag in Labyrint:

Onze hersenen hebben geen zintuig dat stukjes tijd meet. Toch zijn we ons bewust van tijd. Hoe doen onze hersenen dat? Al ruim dertig jaar onderzoekt professor John Wearden onze tijdsbeleving. Hij is ervan overtuigd dat wij een soort interne klok hebben, die ons in staat stelt tijd te meten.

In alle wetenschappen speelt tijd een rol, maar wetenschappers werken vaak met een andere tijdsschalen. Zo vertelt astronoom Joeri van Leeuwen (Astron) dat tijd voor hem gereedschap is. Hij werkt aan pulsars, uitgebrande sterren die werken als bijzonder nauwkeurige klokken. Op het Laserlab van de VU worden daarentegen met femto-lasers extreem precieze tijdsmetingen gedaan, van een miljardste van een miljardste seconde.

Labyrint, het wetenschapsprogramma van NTR en VPRO, zondag om 19:50, Nederland 2.

Atoomklokken en tijddeeltjes

Tijd is een centraal begrip in de natuurkunde sinds Albert Einstein het populariseerde in zijn relativiteitstheorie. Nog altijd proberen wetenschappers zijn theorie te ontkrachten, in de hoop de persoon te zijn die Einstein’s ongelijk aantoonde. Maar natuurkundigen doen veel meer met tijd: zo wordt er onderzoek gedaan naar betere atoomklokken, en wordt er bewijs gezocht voor mysterieuze ‘tijd-deeltjes’.

Holometer op zoek naar ruimtepixels

Het kan nóg preciezer dan een atoomklok

Verstrengelde atomen vormen nauwkeuriger klok

Tijd vliegt

Tijd is voor mensen een rekbaar begrip. Saaie dagen duren lang, terwijl de tijd vliegt als je plezier hebt. Hoe komt het dat we tijd niet als constant ervaren? Volgens sommige onderzoekers heeft dat alles te maken met een biologische klok in ons lijf. Die houdt bij hoeveel tijd er verstrijkt. Maar die kan er ook wel eens naast zitten.