Laat scholieren in bed liggen

Toen eind augustus de scholen weer begonnen, deed de American Academy of Pediatrics een dringende oproep aan alle Amerikaanse scholen waar kinderen van 10 tot 18 jaar les hebben: Verlaat de eerste les naar half 9 of later. Slechts 15% van de scholen begint nu op dat gewenste tijdstip. In Amerika zijn starttijden van half 8 heel normaal. De gemiddelde starttijd is 7:59 uur ’s ochtends. Doordat leerlingen vaak ook nog met de schoolbus moeten reizen, staan ze erg vroeg op. Helaas vallen ze vaak niet voor elf uur in slaap, waardoor 87% van de _high school_-studenten niet aan de 8,5 tot 9,5 uur slaap komen die ze nodig hebben.

Essentiële slaap

Gelukkig beginnen de meeste scholen in Nederland en België niet zo vroeg als in Amerika. Toch blijkt uit het Vlaamse EASI sleep onderzoek, dat bijna de helft van de Belgische jongeren tussen de 15 en 18 jaar een chronisch slaaptekort heeft. Dat is verontrustend want scholieren hebben hun slaap hard nodig om de volgende dag alert te zijn, naar school te kunnen rijden, toetsen te kunnen maken en nieuwe informatie op te kunnen nemen. Slaap is essentieel voor de ontwikkeling van de hersenen. Wie te weinig slaapt, heeft kans op emotionele- en gedragsproblemen, zoals agressie en depressie.

Ons lichaam heeft een interne biologische klok: het circadiaanse ritme dat ongeveer over 24 uur loopt. Hierdoor willen we ’s nachts slapen en zijn we overdag wakker. Jongeren hebben van nature een verlate slaap- en waakdrempel. Met andere woorden: ze kruipen later hun bed in en hebben de neiging later op te staan. Bij jongens is dit effect nog iets sterker dan bij meisjes. Waarom het slaapritme van jongeren opschuift, is nog niet bekend. Het kan zijn dat het te maken heeft met de hersenontwikkeling. Want rond iemands twintigste vervroegt het slaapritme weer, en dit is ook het moment dat de hersenen min of meer ontwikkeld zijn.

Slaperig van de melatonine

Door het verschoven slaapritme, krijgen middelbare scholieren de kans niet om hun benodigde slaapuren te maken. De meeste jongeren lukt het niet om voor 11 uur ’s avonds in slaap te vallen. Onderzoek heeft aangetoond dat adolescente hersenen pas rond 11 uur ’s avonds het slaaphormoon melatonine beginnen af te geven en dat het hormoon tot na zonsopkomst rondgepompt wordt. Als de wekker bij een Nederlandse scholier om 7 uur gaat, is het voor zijn gevoel nog middenin de nacht. Voor een Amerikaanse scholier die om kwart voor 7 of eerder al in de schoolbus moet zitten, is dat nog veel erger. Door de melatonine is hij of zij nog hartstikke slaperig.