Laat jij je bedienen door een robot?

‘Het zijn net lopende dienbladen.’ Die beschrijving komt best overeen met de mensen die in moordend tempo de sushigerechten voor de neus van mij en mijn partner op de tafel zetten. Enkele minuten daarvoor hebben we de misosoep en rijstrolletjes via een tablet besteld. Een interactie tussen ons en het personeel is er nauwelijks. We kijken naar zogenoemde ‘runners’, mensen die in (vaak grote) restaurants exclusief de taak hebben om eten van de keuken naar de tafels te brengen. Het wemelt ervan in dit restaurant, maar hoe lang hebben deze mensen nog een baan?

Tijdens de coronapandemie begonnen Nederlandse restaurants te experimenteren met robots, zoals het restaurant Oishi Fusion in Sliedrecht, dat in 2020 twee robots met gerechten naar tafels liet rijden waar de gasten het eten er zelf van af namen. Met een ‘aai over de bol’ van de gast reed de robot weer terug naar de keuken. De techniek bestond al langer en sporadisch vond je bezorgrobots in restaurants, vaak als gimmick, maar de pandemie bleek voor sommige restaurants een reden om robotica serieus een kans te geven in de bediening. Het idee was dat het makkelijker is om afstand te bewaren tussen het personeel en de gasten, en hoewel een robot duur is (prijzen beginnen bij pakweg tienduizend euro): je hoeft ze niet door te betalen op het moment dat het restaurant sluit vanwege een lockdown.

Na corona dient zich een volgend probleem aan: fnuikende personeelstekorten. In de horeca waren er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in het eerste kwartaal van dit jaar zo’n 45.000 openstaande vacatures, een record. Brengen rijdende dienbladen verlichting? Bedieningsrobots rollen inmiddels uit de fabrieken, maar de échte wereld blijkt vaak complexer dan de tekentafel-werkelijkheid van de ingenieurs. En hoe biedt een robot gastvrijheid en persoonlijke service? Zijn de bezorgrobots een hype of kun je binnenkort een mechanische ober aan jouw tafel verwachten?

Rode stopknop

Om te zien hoe het ervoor staat bezoek ik RoboHouse, een werkplaats in Delft waar studenten, ondernemers en onderzoekers niet alleen sleutelen aan robots, maar waar ze ook kijken naar hoe robots goed samenwerken met personen. Deze middag is er voor een aantal journalisten en onderzoekers een demonstratie van de horecarobot ‘Rober’ die in ontwikkeling is. In een grote ruimte staren zo’n honderd mensen met een drankje in de hand naar de mechanische ober die door de ruimte beweegt.

Rober is een rijdend platform dat volgens de bouwers 100 kilogram aan spullen mee kan nemen, ruim voldoende voor de zes borden die erop passen. De robot moet zelfstandig door een ruimte bewegen en objecten omzeilen, maar dat blijkt lastig zonder boordcamera die voor deze demonstratie nog niet is geïnstalleerd. Rober moet vertrouwen op zijn zogenoemde lidar, een systeem dat de omgeving scant met een laser. Uiteindelijk eindigt de rit tegen een staande poster met een druk op de rode stopknop van de begeleider.

Volgens Tom Dalhuisen, een van de bedenkers van Rober, kan de robot straks als ‘runner’ dienen in restaurants. “Bedieningspersoneel is een derde tot de helft van de tijd bezig met lopen. Dat kun je voor een groot deel ondervangen als je bijvoorbeeld de verplaatsingen tussen de keuken en het restaurant met een robot doet”, zegt hij. Een persoon blijft in veel gevallen nodig: Rober brengt gerechten naar de tafels waar mensen het vervolgens uitserveren. “Je kunt de gasten het er ook zelf vanaf laten pakken, maar dat is weer niet zo sjiek”, zegt hij.

Hoewel Rober nog in de ontwikkelfase zit (eind dit jaar moet hij af zijn) zegt Dalhuisen dat de technologie onder de motorkap al een tijd bestaat. Met andere woorden, als iemand het eerder bij elkaar had gestopt dan reden er misschien al meer robots rond. Waarom dat niet is gebeurd? Dalhuisen denkt dat de horeca wat betreft technologieën redelijk conservatief is. “Nu doet bijna iedereen het maar de introductie van digitaal doorgeven van bestellingen aan de keuken heeft best lang geduurd.”

Gemengde reacties

Klaas Koerten onderzoekt hoe hotels en restaurants robots inzetten. Hij werkt voor het Research Centre van de Hotelschool Den Haag en zweeft als afgestudeerd werktuigbouwkundige tussen de robot- en hotelwereld in. Daartussen zijn grote verschillen. “Robotmensen komen vaak met een oplossing: we maken een robot die een bepaalde taak heel goed of efficiënt kan! Maar wat ze dan missen is dat die robot ook moet samenwerken met medewerkers en gasten”, zegt hij. Als voorbeeld noemt hij een bezorgrobot die zo kort bij een tafel bleef staan dat de gasten niet genoeg tijd hadden om de gerechten ervanaf te nemen. “Een hotel of restaurant is vooral bezig met het creëren van een goede ervaring voor de gasten en als een robot dat aantast dan gaat het niet werken.” Volgens Koerten verschijnen er veel prototypes servicerobots, maar een klein deel wordt doorontwikkeld tot een bruikbaar product.