Krijgen we een wespenplaag deze zomer?

Tussen 1 januari en 16 mei 2017 zijn er bij Waarneming.nl al bijna 450 meldingen binnengekomen van mensen die wespen hebben gezien. Dat is vier keer zoveel als het gemiddelde aantal wespen in dezelfde periode tussen 2012 en 2016.

Volgens Arnold van Vliet, bioloog aan Wageningen University, komen die cijfers goed overeen met de verhalen die hij hoort van bijvoorbeeld bestrijdingsdiensten. Ook die worden nu al veel vaker gebeld voor een wespennest in huis, schuur of spouwmuur dan andere jaren.

Eitjes leggen

Waar komen al die wespen dan vandaan? De precieze reden blijft speculeren, maar er zijn aanwijzingen dat de ontwikkeling van de nesten het afgelopen jaar iets anders is gegaan dan normaal.

“In een ‘standaard’ seizoen wordt de koningin in april wakker uit de winterrust”, vertelt Van Vliet. “Soms is dat al eerder, bijvoorbeeld in januari of in februari. De eerste maand is een kritieke fase waarin de koningin moet aansterken en ze begint met de bouw van een nest. In die maand legt de koningin haar eerste eitjes en gaat ze op jacht naar insecten om de larven te kunnen voeden.”

De larven ontwikkelen zich tot werksters die gaan helpen met het bouwen van het nest en het voeden van de overgebleven larven. Dit werkt zo goed dat de koningin op een gegeven moment alleen nog maar bezig is met eitjes leggen. “Een volgroeid wespennest vangt op één dag een enorme hoeveelheid insecten weg”, legt Van Vliet uit. “Een nest met vijfduizend werksters kan op een dag zo honderdduizend muggen, vliegen en langpootmuggen wegvangen. Ik zou een wespennest dan ook niet weghalen, als je er geen last van hebt.”

Winterrust

Normaal gesproken zijn alle larven in de loop van augustus volgroeid. Soms is dat al eerder, eind juni of in juli. Op dat moment vliegen de wespen uit en houden ze zichzelf in leven met zoetigheid. Dit is dus ook het moment dat kampeerders, picknickers en terrasjesmensen last krijgen van wespen.

Uit het nest komen, naast werksters, honderden mannetjes en koninginnen. In augustus en september paren de mannetjes met de koninginnen. Na de paring gaat de koningin in winterrust. Het sperma slaat ze op om na de winterrust nieuwe eitjes te kunnen leggen. De mannetjes en de werksters gaan in het najaar dood.

Late nesten

Van Vliet denkt dat er in 2016 twee generaties wespen zijn opgegroeid, vanwege het warme najaar. “In september hadden we nog een hittegolf. Koninginnen zijn na de paring niet in winterrust gegaan, maar gelijk begonnen met een nieuw nest”, zegt hij. “In november waren er op verschillende plekken nog actieve nesten. Ik weet zelfs van één nest dat tussen november 2016 en januari 2017 tot volwassenheid is gebracht.”

De nieuwe koninginnen uit die late nesten zijn waarschijnlijk niet uitgevlogen, maar direct in winterrust gegaan. Het lijkt erop dat de mannetjes uit die nesten niet zijn gestorven, maar ook in winterrust zijn gegaan. Die koninginnen en mannetjes zijn afgelopen maart, toen het warm was, uitgevlogen en hebben kunnen paren. Iets dat normaal gesproken dus alleen gebeurt vlak voor de winterrust. Dat kan verklaren waarom er nu al zoveel wespen en beginnende nesten worden gezien.