Kraaien hebben controle over hun gekras

Elke onderdeel begon met een wit vierkantje die tussen de één en vijf seconden aanhield, de wachttijd. Meestal volgde daarna het blauwe vierkant. Als de kraaien binnen drie seconden nadat het blauwe vierkantje verscheen krasten, kregen ze automatisch wat voer. Maar soms bleef het vierkantje na de wachttijd wit. Dan moesten ze hun snavel houden. Krasten ze toch iets? Dan werd de test stilgelegd en later weer opgestart.

Complexere taak

De drie kraaien presteerden over de loop van tien sessies in tien dagen heel consistent. In gemiddeld 91 procent van de gevallen reageerden ze op het blauwe vierkantje. Ze maakte nooit geluid bij het witte vierkant.

In een tweede experiment ging Brecht met twee van de drie dieren verder. Ze leerden hen nu andersom te reageren: stil zijn bij blauw en geluid maken bij wit. Er kwam nog een derde signaal bij, een groen vierkant dat ook een ‘no-go’-signaal was (stil zijn). In deze complexere taak presteerden de kraaien iets minder sterk, maar nog steeds consistent. De kraaien kunnen snel leren om op een ander signaal te reageren, ze maken niet alleen geluid bij één kleur vierkantje, schrijven de auteurs. De controle over hun geluid is flexibel.

Hoog ontwikkelde cognitieve vermogens

Gedragsbioloog Carel ten Cate van de Universiteit Leiden noemt het een ‘nette, goed uitgevoerde studie met een heldere uitkomst’. Al is de bevinding niet heel spannend: het is bekend dat kraaien qua cognitieve vermogens hoog ontwikkeld zijn. “Dit experiment is bij weinig diersoorten gedaan. Het is dus niet zo dat we controle over vocale communicatie nergens vinden, en dat kraaien het ineens wel kunnen”, aldus Ten Cate.

Is een experiment met slechts drie vogels eigenlijk wel overtuigend genoeg? “Als mensen denken dat een diersoort iets niet kan, heb je maar één dier nodig om te bewijzen dat hij het wel kan. Misschien heb je dan net dat ene individu van de hele diersoort te pakken die het wel kan, kan je er tegenin brengen. Heb je drie individuen die alledrie telkens dezelfde resultaten geven? Ja, dan is het overtuigend.”

Grijze papegaai

Onderzoekers leerden een grijze roodstaartpapegaai al menselijke geluiden te maken om objecten aan te duiden, wat aangeeft dat deze vogelsoort kan leren om in een bepaalde context te vocaliseren. Ook zebravinken en vleermuizen kunnen getraind worden om met geluid te reageren op een prikkel. Functioneel? Ja. Maar of deze dieren ook controle hadden over hun geluid is daarmee niet gezegd, volgens Brecht en haar team. Om dat te testen is een proefopzet zoals die hierboven nodig. Tot nu toe is de resusaap (makaak) de enige andere diersoort die op dezelfde test vrijwillig zijn vocalisaties kan timen.

Volgens de auteurs zijn de resultaten vanuit evolutionair oogpunt ook relevant. Is vocale controle twee keer onafhankelijk van elkaar ontstaan, een keer in vogels en een keer in primaten? “Je moet dit fenomeen eerst bij meer vogelsoorten bekijken voor je speculeert over evolutie”, reageert aldus Ten Cate. “Dit is het eerste systematische experiment waarin vocale controle getest is. Maar ik verwacht dat andere vogelsoorten, zoals de grijze roodstaartpapegaai, ook zullen slagen.”