Klimaatverandering is 'erger dan je denkt'

Twaalf facetten van chaos

Klimaatverandering heeft invloed op vrijwel alle aspecten van het menselijk leven. Wallace-Wells heeft er goed aan gedaan deze aspecten te scheiden in ‘twaalf facetten van chaos’. Zo bepreekt hij in het ene hoofdstuk hoe de voedselproductie zal afnemen door temperatuurstijging, en in het andere hoofdstuk dat er meer oorlogen gaan uitbreken, onder andere door voedseltekorten. De gevolgen staan wel met elkaar in verband, maar hij maakt het omvangrijke probleem door deze opdeling enigszins behapbaar.

Het lastige is alleen dat er niet één duidelijk probleem is: het mogelijke lot van de aarde kent honderden varianten. Wallace-Wells belicht die verschillende scenario’s aan de hand van tientallen interviews en onderzoeken. Een goed staaltje onderzoeksjournalistiek dus, maar het gaat al snel duizelen: het ene cijfer na het andere vliegt je om de oren.

Daarnaast neigt Wallace-Wells ernaar om dezelfde doemscenario’s op meerdere plekken in andere bewoordingen te herhalen. Hierdoor verlies je als lezer af en toe het overzicht. Vrolijk word je er ook niet van: bij de derde opsomming van mogelijke temperatuurstijgingen bekruipt je de gedachte ‘nu weet ik het wel’.

Optimist, maar weinig oplossingsgericht

Opvallend genoeg noemt Wallace-Wells zichzelf een optimist. ‘Het is nog geen verloren zaak’, zegt hij. ‘Als het ons gelukt is om verwoesting teweeg te brengen, moet het ons ook lukken om daar een uitweg uit te vinden.’ Toch is het moeilijk positief te blijven wanneer hij komt met uitspraken als: ‘In het gunstigste geval komen we uit op dood en lijden met de omvang van vijfentwintig Holocausts en in het ongunstigste geval op de rand van de volledige ondergang.’

Bovendien stelt hij dat we alleen te redden zijn als wereldleiders gaan samenwerken en de hele infrastructuur op mondiale schaal gaan omgooien. Hiermee bedoelt hij dat we een volledig duurzaam energiesysteem moeten creëren dat niet meer op koolstof draait. Zelf lijkt Wallace-Wells er niet van overtuigd dat dit op korte termijn haalbaar is: ‘Het kostte New York 45 jaar om drie nieuwe haltes toe te voegen aan één metrolijn’, schrijft hij. Dit laat de lezer enigszins verlamd achter met de gedachte ‘wat maakt het dan uit wat ik doe?’

Dit gevoel van machteloosheid wordt versterkt doordat Wallace-Wells zeer weinig oplossingen biedt. Hij benadrukt meerdere keren dat de toekomst van onze aarde afhangt van de keuzes die politici gaan maken, maar geeft weinig richting aan die keuzes.

‘De onbewoonbare aarde’ is geen luchtig leesvoer voor in de trein: je krijgt het ene dramatische feitje na het andere voor de kiezen. Wallace-Wells slaagt er redelijk in een helder overzicht te geven van de gevolgen van klimaatverandering, ondanks het feit dat die zo complex en onzeker zijn. Je hebt niks aan dit boek als je oplossingen voor klimaatverandering zoekt, maar krijgt wel meer motivatie om daarnaar te zoeken.