Klaar voor de start

In het Russische Kazan gaan van 2 tot 9 augustus alle remmen los tijdens het WK Zwemmen. Iedere zwemmer die zich hier meldt kan gewoon snoeihard zwemmen, dat staat buiten kijf. Maar als iedereen als een torpedo door het water scheert, wat kun je dan nog doen om je concurrenten voor te blijven? Nog meer trainen ligt voor de hand, maar er zijn ook andere mogelijkheden. Je denkt er waarschijnlijk niet meteen aan, maar je zou bijvoorbeeld de hoek tussen je bovenlichaam en je benen iets kunnen vergroten tijdens je keerpunt. Of je zou na de start je voeten iets langer in de stroomlijn van je lichaam kunnen houden. In al het zwemgeweld kunnen deze details een zwemmer tienden van seconden winst opleveren. Dat bewijzen de analyses en adviezen van het InnoSportLab De Tongelreep in Eindhoven.

Bezoekers aan het zwemcomplex De Tongelreep in Eindhoven weten meteen dat ze hier in het mekka van topzwemmend Nederland verkeren. De route gaat via een heuse Hall of Fame waar de Olympische medailles en wereldtitels je om de oren vliegen. Op grote banieren lachen kampioenen als Inge de Bruin, Maarten van der Weiden, Marleen Veldhuis en natuurlijk Eindhovens zwemboegbeeld Pieter van den Hoogenband je toe. Ook de huidige wereldtop is van de partij, met onder meer Ranomi Kromowidjojo en Femke Heemskerk.

Schreven laat zien hoe ze deze opnamen analyseren. Handmatig klikken ze door alle beelden om te bepalen op welk tijdstip iets gebeurt, zoals de start van de beweging of een van de andere zaken die hij net heeft opgesomd. Daarna volgen allerlei berekeningen, bijvoorbeeld om de afzetsnelheid te bepalen. “Wat ook bijzonder is aan ons systeem is dat alle camera’s tegelijk beginnen met opnemen. Ook als de zwemmer nog niet in het bereik is loopt de opname al. Hierdoor kunnen we de beelden van de verschillende camera’s direct vergelijken en koppelen. Het is eigenlijk één doorlopende opname, waarbij de tijdmetingen in het beeld ook meteen de werkelijke tijdpunten zijn.”

Tegennatuurlijk

Soms kost het wat moeite om dat gevoel te vinden. Zeker als zwemmers oude gewoonten moeten afleren, weet Hendrix. Hij laat enkele keerpuntanalyses zien die in opzet vergelijkbaar zijn met de manier waarop ze de starts tot in detail ontleden. Ook hier geeft een gele lijn de snelste race weer.

“Een van de dingen waar we naar kijken is de hoek tussen bovenlichaam en benen bij het ingaan van de draai. De meeste zwemmers hebben vroeger geleerd dat ze zich zo klein mogelijk moeten maken, omdat je dan het snelst draait. Maar als je goed kijkt zie je dat je in die positie tijd verliest. Je bovenlichaam ligt in feite te wachten totdat je voeten bij de muur zijn aangekomen voor de afzet. Onze analyses laten zien dat je beter een iets grotere draai kunt maken en je voeten meteen moet plaatsen voor de afzet, heel kort en explosief. Niet eerst omgedraaid liggen, dan inveren en dan pas afzetten. Voor veel zwemmers voelt deze manier van keren eerst tegennatuurlijk, maar als ze het eenmaal onder de knie hebben gaan ze onmiskenbaar sneller.”

Dat een grotere draai tijdswinst oplevert is vrij algemeen, maar toch is het niet zo dat voor iedere zwemmer dezelfde regels gelden. Hendrix: “Iedere zwemmer heeft eigen natuurlijke kenmerken in lichaam en stijl en het gaat erom dat je de zwakke punten minder zwak maakt en de sterke punten optimaliseert. Ze staan bijvoorbeeld anders op het blok en dat is prima, zolang het maar de optimale positie voor die zwemmer is.” Hoe is het om te werken met zwemmers die tot de absolute wereldtop behoren? Wat kun je een Ranomi Kromowidjojo nog leren? “Wij leren ze niets hoor”, zegt Hendrix bescheiden. “Maar het is wel ontzettend leuk om met topzwemmers te werken. Zij zijn al zo ontzettend goed en als je dan kunt helpen om ze nog iets harder te laten gaan, dat is fantastisch. Als onze zwemmers dan winnen, dan geeft dat echt een kick.”