Katteneigenaren voelen zich niet verantwoordelijk voor dode vogels

Mensen met een kat zullen het wel herkennen: je komt thuis en op het tapijt ligt weer een afgekloven vogelkopje of muizenlijkje. Katteneigenaren vinden het vaak vervelend dat hun harige metgezel prooien vangt. Tegelijkertijd denken ze er niks aan te kunnen doen: jagen hoort nou eenmaal bij het instinct van de kat.

Het zijn de opvattingen van poezenbezitters in het Verenigd Koninkrijk, die door drie ecologen van de University of Exeter geïnterviewd werden over hun jagende huisdier. De onderzoekers wilden weten hoe baasjes denken over dat jachtgedrag en of ze er iets aan proberen te doen. De vermeende slachting die huiskatten aanrichten onder vogels en knaagdieren wakkert steeds meer zorgen aan, schrijven de drie in het ecologische vakblad People and Nature. Voelen de baasjes zich verantwoordelijk? Niet echt, blijkt uit de interviews.

Natuurlijk gedrag

Dierecoloog Sarah Crowley en haar collega’s interviewden 48 katteneigenaren uit stedelijke en landelijke gebieden in Cornwall en Oxfordshire. Mensen blijken heel verschillend te denken over de jacht van hun huisdier. Sommige baasjes vinden het positief dat hun kat jaagt, handig om muizen en ratten te verjagen. Of ze vinden het gewoon gezond voor het dier. Anderen zijn juist erg bezorgd over de impact op het wildleven, of vinden het leed van de prooien wreed en onnodig. Wat de meeste ondervraagden gemeen hadden, is dat ze geen of slechts een beetje verantwoordelijkheid voelen voor hun moordlustige huisdier.

“Omdat jagen natuurlijk gedrag is voor een kat, dachten maar weinig baasjes dat ze dit effectief konden controleren zonder het welzijn van hun kat aan te tasten”, zegt dierecoloog en eerste auteur Sarah Crowley in een persbericht. Hun geliefde kat opsluiten en binnen houden ziet niemand zitten.

De baasjes die er wat aan willen doen, stuiten op problemen. Zo denken ze dat een belletje om de nek om het wildleven te waarschuwen te stressvol is voor hun huisdier. Anderen zeggen dat hun kat weigert een halsbandje te dragen. Een andere genoemde strategie is om katten ‘s nachts binnen te houden. Sommige mensen zetten expres geen vogelhuisjes en vetbollen in de tuin, om vogels uit de klauwen van hun kat te houden.

Gedode vogels

Het onderzoek is deels betaald door de onafhankelijke liefdadigheidsinstelling SongBird Survival, die het behoud van vogelsoorten nastreeft. Vertegenwoordigers van de instelling zijn erg bezorgd over de impact die loslopende huiskatten kunnen hebben op zangvogels.

Huis- en zwerfkatten worden internationaal beschouwd als een bedreiging voor het wildleven, schrijven ook Crowley en haar collega’s. Steeds meer mensen hebben een poes als metgezel. Nederland telt maar liefst 2,6 miljoen huiskatten. Daarnaast lopen er nog eens 135.000 tot 1,2 miljoen zwerfkatten rond, volgens een rapport
van de Wageningen Universiteit. In Nederland is vrijwel geen onderzoek gedaan naar het aantal vogels dat jaarlijks in hun klauwen belandt. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk wel. NRC Next kwam na het omrekenen van Amerikaanse jachtgegevens naar de Nederlandse situatie uit op 16,8 miljoen gedode vogels per jaar.

Het enige cijfer over de situatie in Nederland komt van dierecoloog Jasja Dekker. In 2016 noemde hij een fors hoger getal, toen hij samen met Anna Steen de ecologische impact van verwilderde katten onder de loep nam. Zij kwamen uit op tussen de 42 en 96 miljoen gedode prooien per jaar, waarbij ze er vanuit gingen dat Nederland drie tot vier miljoen huiskatten telt. Met zwerfkatten erbij komt de schatting zelfs uit op minimaal 58 en maximaal 861 miljoen dode prooien. De twee hadden niet genoeg gegevens om aan te wijzen welke soorten (zowel kikkers, vogels, muizen) door de kattenjacht bedreigd worden, als dat al gebeurt. Aantallen alleen zeggen niet zoveel.

Lokale slachting

Zijn jagende poezen nou wel of niet een bedreiging voor de vogelstand? Welke percentages van vogelpopulaties in poezenmagen verdwijnen is niet onderzocht, volgens Albert de Jong, woordvoerder van Sovon Vogelonderzoek Nederland. “Uit onderzoek met cameravallen is wel bekend dat een paar vossen bijvoorbeeld al flink kunnen huishouden onder vogels in weidegebied. Ze roven vooral eieren uit nesten. Een kat kan in principe hetzelfde doen.”

Op de Waddeneilanden vormen verwilderde katten in de duinen ook echt een bedreiging, vooral voor vogels die op de grond broeden, zoals de tapuit. “Jagende katten zijn lokaal problematisch. Landelijk is de impact nog niet voldoende onderzocht”, aldus De Jong.