De een vindt 'm smerig, een ander kotst erop en weer een ander weigert erop te gaan zitten. WC wordt niet altijd gezien als hygiënisch. Toch zorgde die juist voor een hygiënische revolutie.
Het had nogal wat voeten in de aarde om het interview tot stand te brengen. Water Closet – WC voor intimi – wilde per se afspreken bij een enorme archeologische opgraving in de Indusvallei. We zijn in Mohenjo-Daro, Pakistan, één van de heetste plekken op aarde. WC is één van de grootste uitvindingen van de mensheid, die gek genoeg zelden in een rijtje wordt genoemd met de auto, de microscoop, de film of de telefoon.
Bad van 83 vierkante meter
Waarom wilde je alleen hier afspreken? Het is nogal een tocht om hier te komen.
“Jullie Europeanen hebben soms de neiging om alle grote uitvindingen aan jullie continent toe te schrijven. Zo lijkt ons collectieve geheugen mij een als Romeinse uitvinding te duiden. Dat is onterecht. Al ver voor de Romeinen waren er beschavingen die een geavanceerd afwateringssysteem hadden, zoals hier in de Indusvallei. In Mohenjo-Daro zijn enkele van de oudste toiletten en rioleringssystemen ter wereld gevonden, daterend van 2600 voor Christus. Sowieso waren de mensen hier hygiënisch. Veel huizen hadden een badkamer en de oude stad was ook bekend vanwege The Great Bath, een bad van 83 vierkante meter, waarin mensen zich wasten.”
Fair enough. Heel indrukwekkend dat oude beschavingen dergelijke infrastructuren konden bouwen. Maar is het dan niet zo dat de Romeinen het systeem van wc en riolering sterk verbeterd hebben?
“In zekere zin zou je dat kunnen zeggen. De Romeinen kwamen weer met een nieuwe uitvinding: aquaducten, een soort brug voor water. Grote en kleine boodschap werden gemakkelijk afgevoerd en zo konden uiteindelijk op grote schaal openbare toiletten ontstaan.”
Ziektes
Wat kan je ons vertellen over toiletten in Nederland?
“In Nederland werd pas in 1910 vastgelegd dat huizen een apart toilet moesten hebben. Het ontbreken van een goed rioleringssysteem heeft door de eeuwen heen voor een hoop enge ziekten gezorgd, zoals tyfus en andere infectieziektes.”
Hoe zit dat tegenwoordig? Zijn er nu nog ziektes die voorkomen doordat jij niet bent aangesloten op een goed afwateringssysteem?
“Cholera klinkt antiek, maar is helaas nog aanwezig. De bacterie die cholera veroorzaakt, wordt verspreid via vervuild water. In 2023 was er bijvoorbeeld nog een cholera-uitbraak in Malawi, een land waar lang niet iedereen toegang heeft tot een riool met spoelstelsel. Volgens de WHO raakten bijna 40.000 mensen besmet en zou het hebben geleid tot zo’n 1200 choleragerelateerde doden. Daarom zorgden vrijwilligers van het Rode Kruis voor voorlichting, veilige watervoorziening en werkende toiletten.”
Kennen we nog cholera in Nederland?
“Ikzelf, het riool en het spoelsysteem deden veel goeds: de laatste cholera-epidemie in Nederland was in 1866 en leidde tot duizenden doden. Langzaam ontstond het idee dat het weleens met vervuild water te maken zou kunnen hebben. Zo zie je maar dat ik belangrijker ben dan enkele sufferds om mij heen, zoals Klok of Boot, die vaak meer waardering krijgen. Wie de geschiedenis niet kent en geen respect voor mij heeft, mag de pot op.”