Jennifer Doudna

Zo tegen het einde van het jaar komt Time Magazine altijd met zijn veelbesproken lijst van ‘Persons of the Year’. Vaak wordt dit lijstje vooral aangevoerd door mannen en tot 1999 stond deze verkiezing ook vooral bekend als ‘Man of the Year’ . Dit jaar staan er trouwens met de #MeToo beweging alleen dames op de kaft van Time. Naast een gebrek aan vrouwen, staan er over het algemeen ook opvallend weinig wetenschappers in deze lijst.

De grote uitvinding en doorbraak

Dat kwam doordat ze zich ging bezig houden met CRISPR onderzoek. Net als een aantal andere wetenschappers, waaronder mijn begeleider John van der Oost, dook ze in dit nieuwe mysterieuze systeem dat bacteriën bleken te hebben tegen hun virussen. CRISPR-systemen zijn opgebouwd uit zowel RNA als eiwitten. Na een aantal jaar onderzoek, was zij samen met de Franse wetenschapster Emmanuel Charpentier, de eerste die publiceerde dat zo’n CRISPR-systeem ook wel eens heel nuttig kan zijn als een moleculair gereedschap, een DNA schaartje. Zij lieten in 2012 als eerste zien dat je met het CRISPR-Cas9 systeem, DNA vrij precies kan knippen en daarmee aanpassen, ik beschreef dat al eens in een eerder blog. CRISPR-Cas9 is een zeer veel belovende, maar mogelijk ook ingrijpende en soms gevaarlijke techniek voor bijvoorbeeld het genezen van genetische ziektes en nog veel meer.

De techniek werd al heel snel door veel andere wetenschappers geprobeerd en gebruikt. Overigens bleek ook dat een andere Amerikaanse wetenschapper, Feng Zhang, ongeveer op het zelfde moment deze vinding had gedaan. Hij was iets later met publiceren, maar had eerder een patent aangevraagd en bewijs dat hij er in zijn lab al iets eerder aan werkte. Dus de universiteit van Zang, Harvard, kreeg het zeer gewilde patent na een heftige strijd.

Onderzoekster en publieksfiguur

Maar naast haar onmiskenbare grote bijdrage aan deze uitvinding heeft Jennifer Doudna zich sindsdien ook ontpopt als een publiek figuur. Graag geeft ze interviews, ontmoet ze politici, gaf ze een interessant TEDtalk en schreef ze dit jaar een boek gericht op een breed publiek om de discussie over haar uitvinding aan te zwengelen. Waar wetenschappers vaak overmoedig worden over hun uitvindingen, is zij juist vrij voorzichtig en roept ze regelmatig op tot terughoudendheid, meer onderzoek en goede discussie voordat we als samenleving haar uitvinding op grote schaal moeten toepassen.

Doudna gaat daarnaast druk door met haar onderzoek in haar groep in Berkeley, maar vaak is ze ook op reis. Ook om vele grote wetenschappelijk prijzen op de halen, zo mocht ik haar ontmoeten bij het ophalen van Heinekenprijs in Amsterdam. En die allergrootste prijs, de Nobelprijs, die kan haar bijna niet ontgaan. Maar dat kan nog even duren, de uitvinding is eigenlijk nog relatief vers. Dus laat Jennifer Doudna vooral nog maar een tijdje haar fantastische onderzoek doen en daarnaast een boegbeeld zijn voor de wetenschap en haar revoluties (ja ‘haar’ revoluties, wetenschap is een vrouwelijk woord in het Nederlands!).