Is een hartaanval of beroerte overdraagbaar?

Een eeuw geleden stierven de meeste mensen aan infectieziekten, zoals cholera of de pest. Dankzij betere hygiëne, betere behandelingen en preventieve vaccinaties zijn zulke ziekten in de westerse wereld uitgeroeid of sterk verminderd. Van infectieziekten hebben we dus niet veel meer te vrezen, of toch wel? Canadese onderzoekers schrijven in vakblad Science dat ook moderne ziekten, zoals hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes type 2, in ieder geval gedeeltelijk door micro-organismen overdraagbaar zijn.

Brett Finlay, microbioloog aan de University of British Columbia, legt uit hoe het idee ontstond voor de nieuwe theorie. “Verschillende collega’s waren betrokken bij onderzoek waaruit blijkt dat overledenen een ander microbioom hebben dan gezonde mensen. Transplantatie van de darmflora van een overleden persoon naar een proefdiermodel zorgt ervoor dat zo’n dier ziek wordt. Als je dit bij elkaar optelt, is het logisch om te stellen dat overdracht van micro-organismen ook bij moderne ziekten een rol speelt.”

Vier regels van Koch

De onderzoekers werkten hun idee uit aan de hand van de postulaten van Koch, vier regels die bepalen of een micro-organisme verantwoordelijk is voor een bepaalde ziekte. Hart- en vaatziekten dienen daarbij als voorbeeld. Kochs eerste regel stelt dat het micro-organisme aanwezig moet zijn in een zieke gastheer. Uit eerder onderzoek blijkt dat er een correlatie is tussen de aanwezigheid van bacteriën die het CutC enzym produceren, en het ontstaan van hart- en vaatziekten in proefdieren. Het CutC enzym zet voedingsstoffen uit vlees om in het schadelijke trimethyl-amine oxide (TMAO). Muizen en ratten zonder darmflora krijgen geen hart- en vaatziekten, zelfs niet als ze een vetrijk dieet krijgen voorgeschoteld. Het remmen van CutC in proefdieren voorkomt het ontstaan van hart- en vaatziekten.

Kochs tweede en derde regel stellen dat het mogelijk moet zijn om het micro-organisme te isoleren, in het laboratorium te laten groeien en er daarna een gezonde gastheer mee te besmetten. Ook dit is aangetoond. Je kunt bacteriën met het CutC enzym uit de darmflora van muizen en ratten isoleren, in het laboratorium laten groeien en daarna inbrengen bij gezonde soortgenoten. Die gezonde soortgenoten krijgen vervolgens ook hart- en vaatziekten. Zelfs na overlijden zijn bacteriën met het CutC enzym aantoonbaar bij proefdieren met hart- en vaatziekten. Daarmee voldoet het voorbeeld ook aan de vierde regel van Koch; het micro-organisme moet na de dood geïsoleerd kunnen worden uit de gastheer.