Is de hunkering naar snacks te overwinnen?

We leven in een omgeving vol met triggers om te gaan eten; voedsel is altijd en overal verkrijgbaar. Psychologen denken dat mensen zichzelf hebben aangeleerd om bij bepaalde signalen te eten. Stel, je neemt een paar keer chocoladekoekjes tijdens een avondje Netflix. Je leert die twee dingen dan met elkaar te associëren, waardoor je spontaan begint te hunkeren naar koekjes op het moment dat je Netflix aanzet. Je lichaam reageert door meer speeksel aan te maken, ter voorbereiding op het verteren van de snack.

Netflix aanzetten is hier een ‘cue’, een signaal dat voorspelt dat iemand gaat eten. Voor een ander is het zien van de grote gele M van McDonalds een cue die trek opwekt. Ook je humeur of het tijdstip van de dag kunnen triggers zijn die tot eten aanzetten, ook al heb je geen echte honger.

“Als je dit soort associaties kan aanleren, kan je ze wellicht ook weer afleren”, zegt Ghislaine Schyns. Zij deed aan de Universiteit Maastricht promotieonderzoek naar het doorbreken van cues en voedselinname met ‘_cue exposure_-therapie’. Door mensen herhaaldelijk bloot te stellen aan hun favoriete snack, zonder ervan te mogen eten, wordt het makkelijker om dat voedsel voortaan te laten liggen, is het idee. En ja, mensen die stelselmatig overeten lijken door de therapie inderdaad hun drang naar snacks beter te kunnen weerstaan.

Oefenen met laten liggen

Schyns deed experimenten met mensen die overeten en te zwaar zijn. Van tevoren gaven zij in een interview aan welke producten voor hen de grootste verleiding zijn en wanneer. Het gaat meestal om de usual suspects: chips, chocola en koekjes. Met dat verleidelijke product ging elke deelnemer een paar sessies oefenen. Iemand legt bijvoorbeeld de chocoladekoekjes op tafel terwijl hij een Netflix-serie gaat kijken. Zien, voelen en ruiken wordt aangemoedigd, consumptie is niet toegestaan.

In de gedragstests die volgden, vond de promovendus heel consequent dat die blootstelling hielp om overeten van het product waarmee geoefend is te verminderen. “Van voedsel waarmee niet geoefend is, aten de deelnemers echter niet minder.”

Gewichtsverlies

Volledig afleren van een eenmaal aangeleerde associatie kan niet. Door vaak te oefenen dooft de koppeling tussen koekjes en Netflix uit, maar je vergeet ‘m niet. “Dat verklaart ook waarom mensen vaak terugvallen in hun oude gedrag. De uitgedoofde koppeling kan in een nieuwe situatie weer de kop opsteken. Het is de uitdaging om in je hersenen een nieuw pad aan te leggen waarin de cue wel aanwezig is, maar niet voorspellend is voor eten”, aldus Schyns.

De grote vraag is: kan _cue exposure_-therapie ook echt helpen bij afvallen? Vergeleken met de controlegroep had de groep mensen met therapie meer gewicht verloren, al was het verschil niet bijster groot. Na drie maanden was het verschil er nog steeds, maar dat is volgens Schyns niet veelzeggend. “Het lukt aardig wat mensen om in eerste instantie gewicht te verliezen, maar dit gewichtsverlies vasthouden is heel moeilijk. We hebben nog geen bewijs dat onze therapie op de lange termijn, zeg vijf jaar, helpt.”