In de ban van archeologische opgravingen

Ik was vijftien en ging met mijn ouders op vakantie naar Turkije. De blauwe Citroën werd volgeladen met tenten, slaapzakken, opblaasmatjes, gasbranders, een kartonnen doos met stapels boeken en een totaal versleten koffertje met altijd weer dezelfde cassettebandjes. We gingen zeker zes weken op reis – mijn ouders werkten allebei als docent op een middelbare school en hadden dus lange zomervakanties. Er was nauwelijks een plan; de reisgidsen (altijd meervoud) en de intuïtie van mijn moeder bepaalden grotendeels de bestemming. Enkel de boot van Venetië naar het Griekse Igoumenitsa was vooraf geboekt.

Ook bezochten we Ephese, waar de beroemde bibliotheek van Celcus staat (fig. 1). En de Hellenistisch-Romeinse stad Hierapolis (fig. 2), vlakbij de sprookjesachtige kalkformaties van Pamukkale. Verder naar het oosten kwamen we in Cappadocië, waar vroeg-christelijke gemeenschappen zich vestigden in een surreëel landschap van paddestoelvormige grotwoningen (fig. 3).

Witte botten

Deze plek in zuid Anatolië werd al bewoond in het Neolithicum (zo’n 9500 jaar geleden) en staat daarmee bekend als een uitzonderlijk vroege en goed bewaarde nederzetting met grootschalige bewoning. De huizen werden er gemaakt van gedroogde klei en boden waarschijnlijk enkel toegang via het plafond; er werden geen deuren gevonden en de huizen waren zodanig aaneengesloten dat er geen ruimte was voor straten of pleinen. De doden werden veelal binnenshuis begraven in kuilen onder de vloer.

We bezochten de site terwijl de opgravingen gaande waren. Een Turks meisje was bezig een skelet op te graven. Ze zat op haar knieën, in opperste concentratie gebogen over de botten van de millennia-oude dode. Met een klein haakje peuterde ze heel secuur de harde grond weg rondom het lichaam. Met kleine kwastjes veegde ze de losgekomen aarde opzij. De witte botten contrasteerden prachtig met de bruingrijze bodem eromheen. Het had bijna iets sacraals: de schedel was zo goed bewaard gebleven dat ik opeens besefte dat hier een echt mens lag. De slowmotion-handbewegingen van de archeologe leken wel een ritueel waarin iets weer tot leven werd gewekt. Een verleden dat weer deel werd van het heden en met de uiterste zorg en aandacht werd behandeld.

Volledig in de ban

Later hoorde ik dat ik zeker een uur in stilte naast het meisje heb gezeten, geobsedeerd door het peuterende haakje, de kwastjes en het langzaam uit de grond verrijzende skelet. Ik was er volledig door in de ban geraakt. Mijn ouders en broer hadden in de tussentijd al de rest van de opgraving bezocht en waren klaar om te vertrekken – waarschijnlijk stond er nog een wandeling op het programma. In dat uur van verstilde verwondering besloot ik archeologie te gaan studeren.

Het kiezen van een studie is ontzettend lastig en het is voor iedereen een ander proces. Daarbij: studeren op de universiteit is zeker niet de enige mogelijke route en het is op geen enkele manier ‘beter’ of ‘belangrijker’ dan andere opleidingen of keuzes. Er zijn ontelbaar veel voorbeelden van mensen die nooit een stap in een universiteit hebben gezet en toch heel gelukkig en succesvol werden.

Het enige advies dat ik kan geven is nogal een open deur, maar hopelijk door bovenstaand verhaal wel overtuigend: als je echt wilt gaan studeren, kies dan een studie die je zodanig interesseert dat je er van in de ban raakt. Een studie die je jezelf een beetje doet vergeten omdat het object van je interesse haast te groot is. Studeren doe je namelijk niet om later werk te vinden: het is niet iets instrumenteels. Je studeert vooral om je nieuwsgierigheid te voeden, jezelf te verrijken en om daadwerkelijk zelf te leren nadenken.