'Ik wil mijn verwondering over de natuur graag delen'

Met twee paraplu’s in de aanslag haalt Beets me op vanaf het treinstation. Het is de eerste regenachtige dag in tijden, maar gelukkig is het net even droog. Onderweg naar haar huis wijst Beets het ene na het andere stoepplantje aan en ik ben onder de indruk van haar kennis. Ze reageert bescheiden: “Mensen denken vaak dat ik alle plantensoorten ken, maar dat is echt niet zo. Ik ben ook geen wandelende encyclopedie.” Beets vindt het ook niet nodig dat iedereen de namen van alle planten kent. “Veel mensen zien de planten in een berm als een groene waas. Als ze opmerken dat die groene waas in werkelijkheid uit verschillende planten bestaat, dan ben ik al heel tevreden.”

Natuur in de stad

Aangekomen bij haar huis, legt Beets me uit dat het stoepplantjesproject is voortgekomen uit het feit dat veel mensen last hebben van ‘plantenblindheid’. Ze onderschatten de waarde van planten en merken groen vaak niet op. Planten zijn echter een onmisbaar deel van de natuur en vormen de basis van bijna al het leven op aarde. Niet alleen buiten maar ook binnen de stad is het belangrijk dat planten de kans krijgen om te groeien. Ze zorgen onder andere voor verkoeling, bevorderen de afvoer van regenwater en ze trekken dieren aan waar veel mensen van houden, zoals vogels, vossen en egels.

Het onderzoek naar stadsnatuur staat nog in de kinderschoenen. “Voor natuurgebieden hebben we zogenaamde indicatorsoorten”, legt Beets uit. “Dit zijn soorten die je in een bepaald natuurgebied verwacht. Als we een afname zien van een indicatorsoort, weten we dat het slecht gaat met dat natuurgebied. Misschien bestaan er in de stad ook wel bepaalde indicatorgroepen, waaruit we kunnen bepalen of het goed gaat met de biodiversiteit van een stad.”

Om hier achter te komen, moeten we eerst weten wat voor planten er in de steden groeien. Hiervoor schakelt Beets de hulp van de burger in. Via de website van het stoepplantjesproject kan iedereen in Nederland en België aangeven op welke plek hij bepaalde plantjes waarneemt. Beets heeft meerdere hulpmiddelen ontwikkeld waarmee je stoepplantjes kan herkennen, waaronder een fotobieb, een zakgids en een poster. Hiernaast bestaan er veel apps om soorten te determineren. Het afgelopen jaar zijn stoepplantjes op de website ingevoerd door ruim vierhonderd zoekers, die Beets bereikte via festivals, musea, lezingen en de media.

De reacties van het publiek

De reacties op het stoepplantjesonderzoek variëren. Sommige mensen vertellen vol trots dat zij ook bijdragen aan meer natuur in de stad, bijvoorbeeld met een bijenhotel, of door wilde planten in hun tuin te laten groeien. Andere mensen zijn vooral geïnteresseerd in de namen van bepaalde planten die rondom hun huis groeien. Weer een andere groep vraagt zich af hoe ze een bepaald soort onkruid kunnen weghalen.

Vaak gaat het bij deze laatste groep om heermoes; een plant die overblijft als je alle andere planten uitroeit. Door het gebrek aan concurrentie krijgt de plant vrij spel om te groeien. “Je hebt dan dus eigenlijk je eigen ecosysteempje om zeep geholpen”, vertelt Beets. “Je hoopt dan toch dat mensen gaan inzien dat planten een onlosmakelijk deel zijn van onze wereld.” Beets vindt het echter niet nodig om alle stoepplantjes hun gang te laten gaan: “Als er in het midden van mijn steeg een meterhoge fijnstraal opkomt, dan trek ik hem er toch ook even uit. Maar als we aan de randen van de stad wilde planten kunnen omarmen, maken we denk ik al een hele grote inhaalslag.”

Activistische zoekers

Het in kaart brengen van de Nederlandse stadsflora is niet het enige doel van het stoepplantjesproject. Beets bestudeert ook wat burgers motiveert om mee te doen aan publieksonderzoeken. Uit de eerste resultaten blijkt dat deelnemers van het project met name activistisch gemotiveerd zijn. Dit betekent dat ze iets willen bijdragen aan hun omgeving en het milieu door actie te ondernemen.

Een illustratief voorbeeld van de activistische stoepplantjeszoeker komt uit Engeland. In dit land is het verboden om stoepkrijt te gebruiken. Om aandacht te vragen voor ‘vergeten planten’, gingen milieuactivisten de straat op. Niet om te protesteren, maar om de namen van stoepplantjes op de tegels te kladderen. Deze actie is uiteindelijk uitgegroeid tot het fenomeen botanisch stoepkrijten, een populaire activiteit onder stoepplantjesfanaten. “Iets krijgt over het algemeen pas betekenis als het een naam heeft”, licht Beets toe. “Ik vergelijk het een beetje met iemand tegenkomen op straat. Je bent vaak pas geïnteresseerd in die persoon als je zijn of haar naam kent. Hetzelfde geldt voor planten.”