Hoe zorgt NEMO Kennislink voor een constructieve discussie in de reacties?

Iedereen die dat wil heeft de mogelijkheid om reacties achter te laten onder artikelen van NEMO Kennislink. Dat is in principe niet slecht bedacht: zo kunnen lezers bijdragen, vragen stellen en meepraten over de onderwerpen die hen aangaan. Maar in de praktijk vindt er in de reacties niet altijd een constructieve dialoog plaats. En daar wilde NEMO Kennislink iets aan doen.

Daarom heb ik de afgelopen maanden onze online discussies onder de loep genomen. Ik ben de literatuur ingedoken, heb wetenschappers uit verschillende vakgebieden geïnterviewd, en gesproken met andere nieuwsplatforms. Alles in de hoop op het krijgen van een antwoord op de volgende vraag: hoe kan het reactieplatform zo worden ingericht, dat er een constructieve discussie ontstaat? De belangrijkste inzichten van mijn onderzoek heb ik hieronder op een rijtje gezet.

Online discussies

Aan het begin van mijn stage ging ik op zoek naar verklaringen voor het uit de hand lopen van online discussies. Hier zijn diverse redenen voor te bedenken, maar een belangrijk verschil tussen online en offline discussies is volgens sociaal-psychologe Carla Roos dat je via je toetsenbord belangrijke subtiele sociale interactie mist . Je ziet iemand niet denken, lachen, of ja-knikken, en hoort iemand niet twijfelen of ‘uhm’ zeggen. Een face-to-face discussie is vaag, en gevuld met “misschiens”. Een online discussie is dat niet. Het gevolg? Minder gevoel van solidariteit en begrip. En aangezien je de andere deelnemers in de discussie helemaal niet kent, is er ook geen bestaande sociale band om op terug te vallen.

Ook wordt anonimiteit wel eens aangewezen als een veroorzaker van ontsporende discussies op internet. Tot op zekere hoogte klopt dit onderbuikgevoel: als mensen ergens volledig anoniem kunnen reageren, zonder enige vorm van registratie of vastlegging, heeft dit minder beschaafde reacties tot gevolg. Maar anonimiteit zoals het op NEMO Kennislink vormgegeven is – je kunt anoniem reageren, maar wel door je e-mailadres en een naam of pseudoniem achter te laten – leidt niet tot meer onbeschaafde reacties. Het inbouwen van die kleine drempel lijkt dus al te werken als een grove filter.

Toen ik later Jean Wagemans en Herman de Regt sprak, lieten zij mij beseffen dat veel onredelijke reacties eigenlijk in de kern gebaseerd zijn op drogredenen en onjuiste argumentatie, of onbetrouwbare bronnen. Verkeerd beroep op autoriteit en verkeerde oorzaak-gevolgrelaties zijn daar enkele voorbeelden van. Het herkennen van informatie en misinformatie is op het internet ook niet altijd eenvoudig, zeker als je niet weet waar je op moet letten. Door verschillende blogs te schrijven over deze onderwerpen heb ik een poging gedaan lezers hier wat houvast in te geven.

Ik denk alleen dat dergelijke reacties moeilijk te voorkomen zijn. Mensen mengen zich regelmatig in de discussie om alleen te zenden, zonder echt te willen luisteren. Als deelnemers aan een discussie overtuigd zijn van hun eigen gelijk, en argumenten van anderen niet oprecht in overweging nemen, wordt het een behoorlijke opgave om van ze te vragen zichzelf te betrappen op verkeerde denkstappen.

Gedrag werkt daarbij aanstekelijk. Het is denk ik goed om ons daar bewust van te zijn. Staan er onder een artikel alleen reacties waarin wordt geschreeuwd en waarin standpunten niet onderbouwd worden met geldige argumenten, lokt dit vergelijkbare reacties uit. Maar is er een constructieve discussie aan de gang, dan houdt die ook eerder stand.

Stel huisregels op (en zorg dat mensen zich eraan houden)

Aan de hand van deze inzichten en met tips op zak van andere nieuwsplatforms, heb ik de afgelopen weken een reactiebeleid voor NEMO Kennislink opgesteld. Hoewel NEMO Kennislink het belangrijk vindt dat iedereen zich durft te mengen in de discussies en zich vrij voelt om te reageren, betekent dat niet dat iedereen onvoorwaardelijk kan plaatsen wat hij of zij wil. Daarom is het nu ook voor NEMO Kennislink zover: wil je meedoen aan een online discussie en reageren op artikelen? Dan ga je akkoord met een setje huisregels.

Het klinkt eenvoudig, en veel regels zijn dat ook. Zo moeten reacties on-topic blijven, mogen ze geen scheldwoorden en misinformatie bevatten, en niet schreeuwend zijn door overmatig gebruik van hoofdletters en leestekens. Het zijn zo huisregels geworden over zowel de inhoud van de reactie (argumentatie en onderwerp) als de vorm (taalgebruik en toon). Het grootste voordeel hiervan is dat je met behulp van vaste huisregels nog transparanter kunt modereren. Direct onder elk artikel, boven de discussie in Disqus, het reactieplatform van NEMO Kennislink, is nu een korte samenvatting van het reactiebeleid te vinden.

Schakel de hulp in van technologie

Het nieuwe reactiebeleid is een grote stap in de juiste richting, maar er is meer mogelijk. Zo zijn er handige programma’s en kunstmatige intelligentie voor handen. Hierover sprak ik tegen het einde van mijn stage met Antal van den Bosch. Goede filters kunnen een groot deel van het werk doen, en zo de taak van moderatoren flink vereenvoudigen. Kunstmatige intelligentie kan zelfs gebruikt worden om constructieve reacties te herkennen en uit te lichten. Ik ga hier nu niet in op de technische details, maar de optie om meer van dit soort technieken gebruik te gaan maken klinkt veelbelovend, en wordt nu door NEMO Kennislink verder verkend.

Het toeval wil dat Disqus de mogelijkheden om te modereren ook steeds meer aan het uitbreiden is. Zo kan je sinds kort een woordenlijst maken met verboden woorden. Als een reactie een woord van de lijst bevat, wordt deze gecontroleerd voor hij op de website verschijnt. Ook is Disqus zijn filters aan het verbeteren. Dat is dan weer het voordeel van het feit dat dit een wereldwijd probleem is: er wordt ook wereldwijd gewerkt aan oplossingen.

Even pauze

Soms wil het nog altijd gewoon niet lukken, en gaat een rustige en constructieve discussie simpelweg niet plaatsvinden. Tijdens mijn stage wilde dat me nog wel eens somber stemmen. Maar gelukkig kan NEMO Kennislink dan ook nog altijd op de uit-knop drukken. Wordt het bij een bepaald artikel te veel werk, en kost het te veel tijd, is het altijd beter de reactiemogelijkheid uit te schakelen dan om de discussie te laten ontsporen.

Het zou jammer zijn om na een half jaar te concluderen: we schakelen de reageer-optie helemaal uit. En ik denk ook dat dat niet nodig is. Hopelijk gaat het met deze nieuwe huisregels en handige programma’s al wat beter, misschien ook niet. Dat gaan we zien. Mijn stage is voorbij, maar de zoektocht naar ultieme oplossingen voorlopig nog niet.