Naar de content

Hoe ontstaan windstoten?

Robert Swier, Osaka, Japan, via Wikimedia Commons, CC BY 2.0

Het kan best lekker zijn: fietsen in de storm, met wind tegen. Alleen de plotselinge rukwinden, die je soms van opzij bijna van het fietspad afblazen, zijn behoorlijk vervelend. Maar waar komen die eigenlijk vandaan? Waarom waait de wind niet wat gelijkmatiger, vraagt Rinny Oosterloo zich af? Hoe komt het dat er windstoten bestaan?

7 januari 2016

Wind ontstaat bij drukverschillen in de atmosfeer: de lucht verplaatst zich dan van het hogedrukgebied naar het lagedrukgebied. De draaiing van de aarde zorgt wel voor een sterke afbuiging: zoals je in de weerberichten altijd ziet, beweegt de wind zich in de praktijk juist langs de lijnen van gelijke druk. Maar waarom gebeurt dat dan niet gelijkmatig, maar vaak in horten en stoten?

Boom in de wind. Killbear Provincial Park, Ontario, Canada

 Robert Swier, Osaka, Japan, via Wikimedia Commons, CC BY 2.0

Wrijving

Ten eerste vindt de wind in de lage luchtlagen waarin wij leven nogal wat obstakels op zijn weg. De bodem is ruw en veroorzaakt dus wrijving, die de wind afremt. Hoe groot dit effect is kan plaatselijk verschillen: zo is een grasvlakte ruwer dan een wateroppervlak. Ook gebouwen, bomen, bergen en andere oneffenheden remmen de wind plaatselijk hard af. Hierdoor wordt het windpatroon grillig en de lucht turbulent. De wind gaat wervelen – vooral als het hard waait.

Zwaar of zeer zwaar?

Zware windstoten zijn rukwinden van meer dan 75 km/uur. Zeer zware windstoten hebben een snelheid van meer dan 100 km/uur.

Snelheid

De echt zware windstoten, die optreden bij regen en storm, hebben nog een tweede oorzaak. In de hogere luchtlagen is de windsnelheid een stuk hoger dan hier beneden. Bij een flinke regenbui komt koude lucht, zwaar geworden door zijn lage temperatuur, tamelijk abrupt naar beneden ‘vallen’. De lucht neemt de snelheid die hij boven had dan gewoon mee omlaag.

Waar de koude lucht op aarde terechtkomt en zich horizontaal in alle richtingen verder verplaatst, zal op dat moment de windsnelheid dus plotseling sterk toenemen. De windrichting is op dat moment bovendien onvoorspelbaar en sterk variabel.

Temperatuur

Ten slotte spelen temperatuurverschillen die ontstaan tijden een regenbui een rol. Ook deze veroorzaken luchtstroming – omdat koude lucht zwaarder is dan warme lucht. Tijdens een bui kan de temperatuur plaatselijk zomaar tot wel tien graden dalen. Dat levert dus nog eens extra windstoten op.

Bronnen
  • Kees Floor, Weerkunde, Meteorologie voor iedereen, Hoofdstuk 5
  • Reinout van den Born, weerkundige bij de Meteogroup.
ReactiesReageer