Naar de content

Hoe eindigt de aarde?

Een impressie van een landschap van de zeer jonge aarde. Vulkanen en meteorietinslagen zorgen ervoor dat een groot deel van het oppervlak uit vloeibaar gesteente bestaat.
Een impressie van een landschap van de zeer jonge aarde. Vulkanen en meteorietinslagen zorgen ervoor dat een groot deel van het oppervlak uit vloeibaar gesteente bestaat.
Wikimedia Commons, Tim Bertelink via CC BY-SA 4.0

“Hoe eindigt de aarde?”, vroegen redacteuren van NEMO Kennislink zich af. Leidt de mens het einde van de planeet zelf in? Zorgt de zon voor de aardse apocalyps met een allesvernietigende explosie? Stort het universum in elkaar? Redacteur Roel van der Heijden geeft antwoord.

23 augustus 2021
Een tekening van de asteroïde-inslag die 65 miljoen jaar geleden een einde aan het dinosaurus-tijdperk veroorzaakte.

De meteoriet die het einde van het dino-tijderk inluidde, artist impression

 Donald E. Davis, NASA, public domain (via Wikimedia Commons)

De wereld gaat ten onder. Ja, dat lijkt zeker. Je hoeft anno 2021 niet lang te zoeken naar nieuwsberichten over hoe de aarde naar de knoppen gaat. Zo zijn er de actuele apocalyptische thema’s zoals klimaatverandering, zeespiegelstijging en het verdwijnen van soorten. Is dat een gevaar voor de aardbewoners? Jazeker. Is dat een gevaar voor de planeet zelf? Nee, allerminst. Al eerder maakte de planeet extreme klimaatschommelingen en massa-extincties mee. De aarde bleef daarbij vrolijk rondjes om de zon draaien.

Andere krantenkoppen gaan over planetoïden die de aarde in de komende eeuwen kunnen raken, zoals de 500 meter grote planetoïde Bennu. Ruimtevaartorganisatie NASA publiceerde deze maand nieuwe berekeningen: er bestaat een kans van 1 op 1750 dat de planetoïde de aarde tussen nu en het jaar 2300 raakt. Einde oefening voor de planeet? Nope. Zo sloeg er ongeveer 65 miljoen jaar geleden een meteoriet ter aarde die met een diameter van tien kilometer een stuk groter was dan Bennu. De klap liet een krater achter van zo’n 180 kilometer in doorsnede, de aarde werd een broeikaswereld en de dinosauriërs legden het loodje. En de wereld draaide door.

Zelfs véél grotere kosmische klappen werden de aarde niet fataal. De maan is waarschijnlijk een overblijfsel van een epische botsing tussen de aarde en een planeet ter grootte van Mars, zo’n vier miljard jaar geleden. Zoiets zal niemand overleven – zelfs de kakkerlakken niet – maar de planetaire brokstukken van het ongeluk klonteren hoogstwaarschijnlijk weer samen tot een planeet met eventueel een of meerdere manen.

Tikkende tijdbom

Een reden om het dreigingsniveau voor de aarde omhoog te schroeven is onze kosmische buur: de zon. Gelukkig hoeven we ons geen zorgen te maken dat ‘onze ster’ met een gewelddadige supernova-explosie tot zijn einde komt. Dat gebeurt met grote sterren of bij dubbelsterren waarbij de ene ster materiaal van zijn begeleider aantrekt. De zon heeft te weinig massa voor een supernova en bovendien geen begeleider.

Een artistieke impressie van een planeet in de ruimte.

Over zo’n vijf miljard jaar zwelt de zon enorm op en wordt een rode reus. In werkelijkheid is de zon nog veel groter dan op deze impressie.

 Wikimedia Commons, Fsgregs via CC BY-SA 3.0

Geen explosie, gelukkig. Maar het gevaar is niet geweken, want wanneer de zon over ongeveer vijf miljard jaar door zijn brandstof heen raakt, zwelt hij op tot een zogenoemde rode reuzenster. Waarschijnlijk tot het punt waarop de twee of drie binnenste planeten (aarde is de derde planeet) bínnen de ster liggen. De aarde wordt in dat geval verzwolgen. Al ruim daarvoor is de zon overigens zo heet geworden dat de planeet onleefbaar is geworden. Een graf ín de zon is het meest voor de hand liggende einde van de aarde.

Op de vlucht

Maar wacht. Met enig gevoel voor science(fiction) zou je kunnen zeggen: over vijf miljard jaar zijn we toch al lang vertrokken van de aarde? Misschien hebben we de planeet met een reusachtig ruimteschip wel weggesleept van de gevaarlijke zon, om te bewaren als relikwie van onze prille jeugd.

In dat geval kijken we naar wat het universum op de lange termijn voor de aarde in petto heeft. Er bestaan verschillende scenario’s voor de ontwikkeling van het universum. In bijvoorbeeld de big crunch en big rip wordt de aarde (en de rest van het universum) respectievelijk in elkaar gedrukt en uit elkaar getrokken. De meest waarschijnlijke theorie van het moment is die van een eeuwig uitdijend universum. Als je de planeet lang genoeg weet weg te houden van gevaarlijke sterren is onze planeet misschien wel een eeuwig leven beschoren.

ReactiesReageer