Hoe effectief is een suikertax?

In drie grote Amerikaanse steden in Californië is een suikertax ingesteld. Deze belasting op suikerhoudende drankjes is bedoeld als wapen in de strijd tegen obesitas en diabetes, een steeds vaker voorkomend probleem in de westerse wereld. In Mexico, dat sinds 2014 een nationale suikertax heeft, lijkt het te werken.

11 november 2016

Update

14 februari 2017: Suikertax heeft zin, concluderen Australische onderzoekers in PLOS Medicine

Volgens Australische onderzoekers hebben maatregelen als een vet-, suiker- of zouttax wel degelijk een positief effect op de volksgezondheid. Maar niet allemaal evenveel. Ze simuleerden het individuele en gecombineerde effect van verschillende belastingverhogingen en ook van een subsidie op groente en fruit op de Australische bevolking sinds 2010. Interessant detail is dat ze in hun modellen meenemen dat de totale uitgaven aan voeding van het gemiddelde huishouden niet meer dan een procent mogen veranderen.

Uit hun modelberekeningen blijkt dat een suikertax veruit de grootste gezondheidswinst opgeleverd zou hebben. En dat alleen een subsidie op groente en fruit geen meetbaar effect heeft. Het optimale resultaat werd bereikt met een combinatie van belastingverhoging en subsidies. Dit zou in totaal ook nog eens ruim twee miljard US dollar aan zorgkosten hebben gescheeld.

In november 2016 schreef NEMO Kennislink over het effect van een daadwerkelijk ingevoerde suikertax in Mexico. Lees het complete artikel hieronder.

In het geweld van de verkiezingsstrijd is het een beetje verloren gegaan, maar er is een suikertax ingesteld in drie grote Amerikaanse steden in Californië (San Francisco, Oakland en Albany) in navolging van de steden Berkeley en Philadelphia. Hoewel de suikertax niet zo revolutionair is als de verkoop van medicinale wiet of het homohuwelijk, spelen er ook bij het duurder maken van suikerhoudende producten flink wat controverses.

Het principe van een suikertax is simpel: de prijs van suikerhoudende dranken wordt verhoogd met een bedrag dat afhankelijk is van de hoeveelheid toegevoegde suiker. Door deze hogere prijzen zullen mensen deze dranken minder kopen en kiezen voor een gezonder alternatief. Ten minste, dat is de theorie. In de praktijk blijkt het wat lastiger te liggen. Onlangs publiceerden Sánchez-Romero en haar collega’s in Plos Medicine een artikel over de mogelijke gevolgen van de suikertax in Mexico. Sánchez-Romero is verbonden aan het Centrum voor Onderzoek in Voeding en Gezondheid en heeft al eerder onderzoek gedaan naar de relatie tussen voedingspatronen en overgewicht, chronische ziekten en cardiovasculaire complicaties.

Suiker kan volgens sommigen een schadelijk effect op de gezondheid hebben — Een teveel aan suiker kan een schadelijk effect op de gezondheid hebben.
Flickr.com, Cy-V via CC BY-NC-SA 2.0

Flessen water

Als een van de ‘dikste landen’, worstelt Mexico al jaren met de consequenties van zijn zwaarlijvige inwoners. Twee op de drie volwassenen in het land kampt met overgewicht, een op de zes lijdt aan obesitas. In 2014 heeft Mexico een suikertax ingesteld, nu blijkt dat het inderdaad invloed heeft op de verkoop van frisdranken. Deze is gedaald met zes procent, terwijl de verkoop van niet-suikerhoudende dranken, zoals flessen water, steeg met vier procent.

De onderzoekers voorspellen in het artikel dat met een blijvende verhoging van de prijs er over een spanne van tien jaar ongeveer 190.000 gevallen van diabetes en 20.400 doden als gevolg van beroertes en hartaanvallen voorkomen zouden worden. Daarmee kan ongeveer 983 miljoen dollar worden bespaard op ziektekosten. De onderzoekers merken echter wel op dat dit voorspellingen zijn, gebaseerd op modellen. De daadwerkelijke gezondheidseffecten zijn dus nog niet duidelijk.

Ook in Nederland bestaat er een discussie over het invoeren van een suikertax. Nadat België en Groot-Brittannië de suikertax invoerden, reageerde de directeur van de Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen (FWS) Raymond Gianotten als volgt: “Wij zijn geen voorstander van belasting op voedingsmiddelen. De effectiviteit van deze maatregel is nooit bewezen. (…) Binnen het voorstel uit de UK wordt één enkel suikerhoudend product belast, terwijl de intake van suiker zich niet beperkt tot alleen frisdranken. Suiker wordt namelijk in tal van levensmiddelen verwerkt. Het is zeer onterecht om slechts één sector te laten opdraaien voor een breed maatschappelijk probleem.”

Ook de politiek lijkt niet warm te draaien voor een suikertax: in december vorig jaar werd nog een wetsvoorstel afgewezen. Te veel gedoe voor de toch al overbelaste Belastingdienst of een vorm van betutteling, vinden verschillende partijen.

Sánchez-Romero en haar onderzoeksteam zijn echter optimistisch over de gevolgen. Doordat de waargenomen effecten vooral plaatsvinden in de groep jongvolwassenen, verwachten de onderzoekers dat het effect van de suikertax alleen maar toe zal nemen naarmate deze groep ouder wordt en kinderen krijgt. Daarnaast stelde het Trimbos-instituut eerder in een onderzoek naar het effect van accijns op sigaretten dat de verhoging van de belastingen voor dat product heeft gewerkt. Het instituut noemt de prijsverhoging een van de meest effectieve maatregelen om het aantal rokers en het aantal gerookte sigaretten terug te brengen.

Poll

Waar mag van jou een extra belasting op?

Bronnen

Sánchez-Romero e.a., Projected Impact of Mexico’s Sugar-Sweetened Beverage Tax Policy on Diabetes and Cardiovascular Disease: A Modeling Study, PLOS Medicine (1 november 2016)

Website Nederlandse Vereniging Frisdanken, Waters, Sappen (FWS)

Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging, Effecten van accijns en prijs op het gebruik van tabaksproducten, mei 2015.

Reageer