Hoe duurzaam is pulsvissen?

‘Help, de Noordzee wordt geëlektrocuteerd!’ Althans, dat beweert de Franse activistische milieu-organisatie Bloom, die zich inzet voor het beschermen van het leven in de zee. De organisatie voert actie tegen pulsvissen, een nieuwe techniek om platvissen te vangen die in het zand op de bodem van de zee leven. Het gaat vooral om tong en schol, die traditioneel worden gevangen met zogenaamde Boomkor, een sleepnet met zware kettingen eraan. Bij de nieuwe techniek gebruiken vissers een net dat zwakke elektrische pulsen afgeeft die de vissen in de bodem – letterlijk – doet opschrikken waarna ze gemakkelijk te vangen zijn.

Het Europees Parlement stemde in januari 2018 voor een totaalverbod op pulsvisserij, vlak nadat Bloom een pamflet publiceerde dat pulsvissen afschildert als een massavernietigingswapen waardoor de zee verandert in een kerkhof. Volgens Bloom is pulsvissen een regelrechte ecologische ramp. Ze halen onderzoek aan waaruit zou blijken dat pulsvissers ook eitjes en jonge vissen elektrocuteren, en de ruggengraat van grote kabeljauwen breken.

Op dat moment liep er nog onderzoek van Nederlandse wetenschappers naar de langetermijneffecten van de vistechniek. En dat loopt nog steeds. Het project ‘Impact Assessment Pulse Fishery’ zal pas eind 2019 worden afgerond. Volgens Adriaan Rijnsdorp, buitengewoon hoogleraar Duurzaam Visserijbeheer van Wageningen Marine Research, zijn er echter goede redenen om te verwachten dat pulsvissen juist minder ecologische- en milieueffecten heeft dan het traditionele vissen met de boomkor. Rijnsdorp, die sinds 2016 binnen dit project onderzoek doet naar de gevolgen van pulsvissen op grote schaal, zei in een interview in september dat het Europees Parlement een beslissing heeft genomen op basis van emoties in plaats van feiten: “Ik was geschokt om te zien dat een ngo met leugens en klinkklare onzin politieke steun wist te verwerven.”

Grootschalig

De discussie lijkt ook niet alleen ingegeven door wetenschappelijke argumenten. Kleinschalige Europese vissers uit België, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland riepen in juni nog op tot een definitief verbod. Het pulsvissen is namelijk vooral voor grootschalige visvangst lucratief. Met pulsvissen vangen vissers dertig procent meer kilo tong dan met de boomkor. De actievoerders van Bloom zijn overigens tegen elke vorm van sleepnetvisserij; zowel tegen pulsvissen als met de boomkor. Ze pleiten voor kleinschalige visserij met staande netten, een methode waarmee je veel minder vis per uur kan vangen.

Het gaat ook over economische belangen tussen landen, vooral Nederland en Frankrijk lijken recht tegenover elkaar te staan. Andere landen mogen veel minder platvis vangen dan Nederland; wij kregen maar liefst 70 procent van het tongquotum in Europa. Nederlandse vissers mogen dus meer vangen en kunnen dat efficiënt doen, maar doen dat volgens het International Council for the Exploration of the Sea (ICES) ook nog eens voor de Noord-Franse kust sinds we pulsvissen.

Wat helemaal kwaad bloed zet, is dat de Nederlanders al 84 pulsvisschepen hebben, terwijl was afgesproken dat slechts 5 procent van de vloot, dat is 22 schepen, voor de pulsvisserij mocht zijn. Bovendien was er eerder binnen Europese afspraken toestemming verleend voor onderzoek naar pulsvissen, niet voor pulsvissen voor economische doeleinden. Best begrijpelijk dus dat de Fransen ons oneerlijke concurrenten vinden.

Minder verwondingen

Deze week zit Rijnsdorp niet aan zijn bureau, maar aan een vergadertafel van ICES in Hamburg. Tussen alle besprekingen door verwijst hij telefonisch naar de resultaten van het ICES, een internationaal netwerk van meer dan 5000 wetenschappers uit 20 landen dat onderzoek doet naar het duurzaam gebruik van de zee. Op 30 mei bracht het ICES een advies uit. De conclusie: pulsvissen heeft minder ecologische- en milieueffecten dan het traditionele vissen met de boomkor.

Het onderzoek van de Vlaamse Marieke Desender, van het Britse Centrum voor Milieu, Visserij en Mariene Wetenschappen, versterkt de claims van ICES. Zij promoveerde in mei aan de Universiteit Gent. Haar conclusie: de stroomstootjes veroorzaken geen misvormingen bij visseneitjes en vissenlarven. Ook hebben ze geen negatieve invloed op de elektromagnetische signalen die haaien en roggen gebruiken om te jagen op voedsel. Dagblad van het Noorden schrijft dat ze de kritiek van Franse en Engelse vissers op die methode niet terecht vindt.

De vraag of pulsvissen nu wel of niet duurzamer en visvriendelijker is, zal pas echt beantwoord kunnen worden als het onderzoeksproject ‘Impact Assessment Pulse Fishery’ eind 2019 is afgerond. De beslissing of de techniek mag worden toegepast valt echter daarvoor: de Europese ministers beslissen eind 2018 definitief of de Nederlandse vissers weer met ouderwetse sleepnetten aan de slag moeten.