Hoe Detroit weer opkrabbelt

Eens was Detroit een bloeiende stad. Als centrum van de Amerikaanse auto-industrie werd ze liefkozend Motor City genoemd. Ook op muzikaal gebied liet Detroit haar sporen na, door middel van het legendarische platenlabel Motown. Dit label zette in de jaren zestig en zeventig muzikanten Diana Ross, Marvin Gaye en Michael Jackson nationaal en internationaal op de kaart. Detroit had nog een bijnaam: City of Champions. Het beroemde Red Wings ijshockey-team boekte namelijk jarenlang de ene overwinning na de andere. Maar van een winnaar werd de stad steeds meer een verliezer.

Het verval

Na 1950 trad namelijk het verval in. De hoofdreden? De automatisering van de auto-industrie en, daarmee samenhangend, het toenemende vertrek van bedrijven naar steden even buiten Detroit. Dat zorgde vanaf 1950 voor een torenhoge werkeloosheid in de stad. Bewoners trokken weg en panden bleven leeg achter.

De leegstand zorgde weer voor andere problemen. De criminaliteit nam toe, waardoor nóg meer mensen wegtrokken. De stad zat decennia lang in een negatieve spiraal. Zwartgeblakerde huizen, ingestorte pandjes en overwoekerde kavels gaven Detroit het imago van een spookstad waar je liever niet wilde zijn. De getallen liegen er niet om: van de 1,8 miljoen inwoners in 1950 waren er nog maar ongeveer 700000 over in 2010. In 2012 stonden er 70000 verlaten gebouwen in Detroit en 31000 lege huizen. In 2015 werd bovendien bekend dat bijna 7300 kavels vervuild waren door illegaal dumpen van rotzooi.

Toch gaat het de laatste tijd weer wat beter met de stad: weliswaar daalt het aantal inwoners nog altijd, maar veel minder snel dan voorheen. Zo schatte de Amerikaanse overheid het aantal bewoners in 2012 op 680250. Ook zette de stad zich nationaal steeds meer op de kaart, wat president Obama beloonde met 320 miljoen dollar steun aan herstructureringsprojecten in de stad.

Kortom, Detroit is bezig op te klimmen uit een diep dal. Hoe heeft ze dat kunnen realiseren? Een van de antwoorden op deze vraag is te vinden in 2013. Het toenmalige stadsbestuur vroeg zich af hoe Detroit de negatieve situatie kon keren en daarmee een beter imago kon krijgen. Het antwoord was slopen, heel veel slopen.

Slopen en meer groen

Gewapend met een iPad trokken in 2013 vrijwilligers van de Detroit Blight Removal Task Force de straten van de stad om foto’s te nemen van kavels en eventueel aanwezige bebouwing. De gemeente sloopte vervolgens alles wat onherstelbaar beschadigd was. Vervuilde stukken grond werden door vrijwilligers gezamenlijk opgeruimd en huizen die te redden waren kregen het stempeltje klushuis. De taskforce ging niet alleen als een bezem door de stad, maar creëerde ook een gevoel van saamhorigheid en veiligheid onder de bewoners. Eindelijk werd er eens werk gemaakt van wat zij al jarenlang riepen, namelijk dat vervallen panden vandalisme en criminaliteit stimuleren. Een verschijnsel dat in de criminologie ook wel bekend staat als de theorie van de gebroken ramen.

Door het weghalen van huizen en bedrijfspanden ontstonden er vele lege ruimtes in de stad, die vervolgens overwoekerd raakten door gras en andere begroeiing. Buurtinitatieven vulden deze urban prairies met parkjes, speelplaatsen en moestuinen. Door deze invulling werd de buurt prettiger om in te wonen. Daarnaast kwam een commerciële partij met het idee om op grote schaal bomen te kweken in de stad. Zodoende zijn vanaf mei 2014 al twintigduizend bomen geplant door vrijwilligers. Op lange termijn zullen deze stadsbossen geld opleveren voor het bedrijf, maar vooralsnog is het doel om een groene stad te creëren.

Hippe trekpleister

Het ruimtelijke, groene karakter van Detroit werd benut als uniek verkoopargument voor de stad om bewoners binnen te houden of aan te trekken. Daarnaast werden de panden die als klusobject bestempeld waren voor een prikkie verkocht aan particulieren. Op deze manier werden ook mensen van buitenaf gestimuleerd om zich te vestigen in Detroit. Onder deze mensen waren ook veel creatievelingen, hoogopgeleide mensen met innovatieve ideeën en (andere) ondernemers. Precies dat deel van de beroepsbevolking dat de Amerikaanse socioloog en urbane wetenschapper Richard Florida als de creatieve klasse betitelt. Volgens zijn opvattingen komt deze groep mensen met creatieve oplossingen voor problemen in een stad en creëren zij nieuwe werkgelegenheid. Winkeltjes en kunstgaleries werden geopend, yoga-studio’s gestart en ICT bedrijfjes opgezet. ‘Detroit is weer cool’ kopte tijdschrift National Geographic dan ook in 2015.

De oud-fabrieksarbeider werd echter niet vergeten. Na de nationale reddingsoperatie van 2009 om General Motors, Ford en Chrysler overeind te houden, werden in Detroit industriële bedrijven aangetrokken. Ook werden fabrieksarbeiders omgeschoold voor ander werk binnen óf buiten de fabrieksmuren.

Zekerheid en veiligheid

Gezinnen die onverwacht te maken kregen met ontslag, maar waarvoor wel een nieuwe toekomst was weggelegd, kregen financiële ondersteuning. Detroit probeerde zo om ook bestaande bewoners binnen de stad te houden. De leegloop van de stad tegengaan, daar ging het om. Maar ja, een belangrijk rol bij de keuze om ergens te blijven wonen is het veiligheidsgevoel en ook dat was bij vele Detroiters afgebrokkeld. Daarom werd door het politiekorps in 2013 het aannamebeleid vernieuwd: de politie trok nieuwe, jonge agenten aan door middel van carrièrebeurzen en door het salaris te verhogen.

Naast de versterking van het politiekorps, werkte de politie sinds 2014 aan het verkorten van de opkomsttijd bij incidenten. Zo zou de burger het gevoel moeten krijgen dat oom agent snel ter plaatse is en snel kan ingrijpen als dat nodig is. Is het daarmee meteen veilig? Nee, dat niet. Niet zo verrassend misschien. Uit onderzoek in de steden Cleveland en Seattle is gebleken dat na ongeveer tien jaar een nieuwe stabiele situatie ontstaat, dus Detroit heeft nog wel even te gaan.

Mond-tot-mond-reclame

Hoewel de uiterlijke omgeving van Detroit grondig wordt aangepakt, is de berichtgeving van bewoners essentieel voor het veranderen van het imago van de stad. Zij vertellen immers wat zij gezien of beleefd hebben in de stad. Trots zijn op de stad, dat is belangrijk. Het Ransom Gilles House is zo’n punt waar men trots op kan zijn. Het woonhuis uit 1878 is het toonbeeld van hoe de gemeente pareltjes van het oude Detroit van de sloopkogel redde. Na jaren van leegstand werd het door de gemeente geconserveerd. Dat wil zeggen dat het dichtgetimmerd werd en zo gespaard werd van de ondergang. Vervolgens werd dit huis in 2015 onderdeel van een populair klusprogramma op televisie en werd het van top tot teen onder handen genomen.

Samen met andere oude panden die door particulieren zijn opgeknapt ontstaat er een opgefleurd straatbeeld. De Slow Roll fietstocht op maandagavonden neemt deelnemers mee langs dit straatbeeld. Elke week zien meer dan 2500 fietsers wat er in de stad gebeurt, raken geïnspireerd en komen vervolgens mogelijk zelf in actie om bij te dragen aan de positieve stemming. Die fietsers zijn overigens niet alleen maar bewoners, maar juist steeds vaker bezoekers van buitenaf die nieuwsgierig zijn naar wat er in de stad gebeurt. Deze nieuwsgierigheid kan mogelijk ook opgewekt worden door toeristen aan te trekken die na thuiskomst het positieve geluid van Detroit als een virus verspreiden. Waarbij ze wellicht ook berichten over het fietsvriendelijke karakter van deze stad.