Hevigste aardbeving in vijf jaar treft provincie Groningen

Op maandag 8 januari om 15:00 zette een aardbeving met magnitude 3,4 de bodem van het dorpje Zeerijp in de provincie Groningen in beweging. De beving werd gevoeld tot op tientallen kilometers afstand. Ook in de stad Groningen, op ruim twintig kilometer afstand, trilden huizen.

Het ging dan ook om de zwaarste aardbeving in de provincie sinds 2012, toen het dorpje Huizinge getroffen werd door een aardschok met magnitude 3,6. Slechts één eerdere beving in de regio was ook sterker dan die van Zeerijp: die van 2006 in Westeremden, met een kracht van 3,5. De oorzaak van de bevingen is de winning van aardgas uit het grote gasveld dat zich onder de provincie bevindt.

Spanningen

Een gasveld is geen ondergrondse grot vol gas, maar een afgedekt poreus gesteente. Het gas bevindt zich in de minuscule holtes van dit gesteente, als water in een spons. Als dit gas weg wordt gepompt neemt de druk in het gesteente af, en kan het makkelijker inklinken. Omdat dit niet overal in gelijke mate gebeurt, ontstaan er ondergrondse spanningen, die zich als aardbevingen langs breuken ontladen.

Energie

Na de aardbeving van 2012 in Huizinge zat de schrik er goed in, zowel bij de bewoners van de provincie Groningen als bij de beleidsmakers. Niet eerder was gebleken dat de gaswinning zulke hevige bevingen kon veroorzaken. In de loop der jaren is de winning dan ook teruggeschroefd – van 49,5 miljard kuub in 2012 tot 27 miljard kuub in het gasjaar 2015/2016 (zie kader hiernaast). Inmiddels geldt een plafond van maximaal 21,6 miljard kuub per gasjaar. Het aantal bevingen met een magnitude hoger dan 1,0 nam enigszins af, de totale hoeveelheid energie die bij de bevingen vrij kwam ook.

Aan dat laatste is vandaag dus – letterlijk – met een schok een eind gekomen. De energie van aardbevingen neemt toe met een factor 31,6 (meer exact: wortel 1000) per punt op de magnitudeschaal. Bij een beving van magnitude 3,4 komt dus 1000 keer meer energie vrij dan bij een beving met magnitude 1,4.

Met deze beving is de hoeveelheid vrijgekomen seismische energie in 2018 nu al 6 keer hoger dan het totaal van 2017, liet aardwetenschapper Manuel Sintubin van de KU Leuven weten via Twitter. Hij volgt de problematiek in Groningen al tijden op de voet. Het betekent overigens vooral dat kleine afnames of toenames in de vrijgekomen energie weinig voorspellende waarde hebben. Het optreden van aardbevingen is een grillig proces.

Om aardbevingen als deze te voorkomen moet de productie worden teruggeschroefd naar minder dan 12 miljard m³ per jaar, stelde het SodM in 2013, maar volgens andere deskundigen zal ook dat niet helpen. De kans dat de bodem nog lang blijft bewegen door het reeds verstoorde spanningsveld is groot, denken zij.