Het nut van het vrouwelijk orgasme

Op zichzelf is het natuurlijk best nuttig dat een vrouw plezier kan beleven aan een orgasme, schreven we al in ons vragenboek Waarom drinken we zoveel koffie?. Maar dat is wat anders dan evolutionair nut. Is het vrouwelijk orgasme ontstaan om het voortplantingssucces te vergroten? Hoewel wetenschappers er al jaren over discussiëren, leveren ze deze week nieuw bewijs voor die theorie.

Voortplantingssucces

Dat een orgasme bij mannen een duidelijk evolutionair nut heeft is duidelijk. Loost de man geen zaad, dan raakt een vrouw niet zwanger, komen er geen kinderen en sterft de soort uit. Het bestaan van de mensheid is grotendeels te danken aan klaarkomende mannen, zoveel is zeker. Maar sluit vrouwen niet meteen uit. Bij varkens is bekend dat als fokkers de varkensvrouwtjes ‘een handje helpen’ bij de kunstmatige bevruchting, de kans op een succesvolle zwangerschap met zes procent toeneemt als de ze klaarkomen. Of dat bij mensen ook zo is, is niet duidelijk. Tot dusver zijn de onderzoeksresultaten in ieder geval niet spectaculair.

Michaela Pavlicev en Günter Wagner van Yale University beschrijven nu in het Journal of Environmental Zoology – Molecular and Developmental Evolution hun onderzoek naar de anatomie van de clitoris en de fysiologie van de eisprong om de oorsprong van het vrouwelijk orgasme te herleiden. Volgens hen is er al die tijd geen overtuigend bewijs gevonden omdat de wetenschap alleen naar mensen en apen keek. Zij kijken met hun onderzoek veel verder terug in de tijd.

Zonder seks geen sprong

Bij zoogdieren als koala’s, katten, fretten en konijnen wordt de eisprong opgewekt door seks. Bij mensen is dit anders. Wij hebben een eisprong die onafhankelijk is van de daad. Mensenvrouwen hebben een regelmatige cyclus. Volgens Pavlicev en Wagner ontstond de ovulatievorm die fretten, koala’s konijnen en katten hebben, eerder tijdens de evolutie. Pas later ontstond de spontane vorm die wij kennen.

En dus, speculeren de wetenschappers, is het mogelijk dat het vrouwelijk orgasme ontstond in een tijd dat seks nodig was voor een eisprong. Wellicht is het zelfs wel het orgasme zelf dat tot de eisprong leidt bij dieren met deze ovulatievorm. Wat voor de hypothese pleit is dat tijdens het vrouwelijk orgasme hormonen als prolactine en oxytocine vrij komen. En bij zoogdieren als fretten en katten spelen deze hormonen een belangrijke rol bij de ovulatie.

Clitoris buiten of binnen?

Om hun theorie verder te onderbouwen keken de auteurs ook naar de positie van de clitoris bij verschillende zoogdieren. Dieren waarbij seks tot een eisprong moet leiden, hebben hun clitoris in de vagina zelf waardoor deze tijdens de daad wordt gestimuleerd. Bij dieren met een spontane ovulatie, zoals mensen, ligt de clitoris buiten de vagina en wordt dus niet gestimuleerd tijdens de seks.
Dat is mooi te zien op pagina 5 van het artikel

Is het mysterie hiermee opgelost? Misschien. Maar de onderzoekers focussen nu alleen op de hormonale aspecten, naar er zijn ook vele spieren en zenuwen bij een orgasme betrokken. Wellicht moeten we gewoon accepteren dat niet alles aan ons lichaam evolutionair nuttig is. Sommige aspecten hebben geen nut, maar leveren ook geen nadeel waardoor ze niet verdwijnen.

Het vrouwelijk geslachtsorgaan heeft dezelfde oorsprong als de mannelijke variant. Alle menselijke embryo’s groeien in principe uit tot vrouwen, tenzij het SRY-gen op het Y-chromosoom daar na een week of acht verandering in brengt. Het sry-eiwit activeert vele andere genen waardoor de geslachtsklieren zich tot testikels ontwikkelen. De testikels maken op hun beurt testosteron aan, waarna de uitwendige geslachtsdelen mannelijk worden. Vrouwen hebben dus in principe dezelfde spieren en zenuwen in hun geslachtsorgaan als mannen. Alleen heeft het orgasme dat daarmee opgewekt kan worden bij mannen evolutionair nut en is het bij vrouwen wellicht gewoon een fijne bijkomstigheid. Net als dat tepels bij de man niet nodig zijn om voor kinderen te zorgen, maar voor net zoveel plezier kunnen zorgen als bij de vrouw.