Het magische puberbrein


Tijdens de puberteit vinden er vele veranderingen plaats in het brein, zoals je in mijn vorige blog ook al kon lezen. Maar, wist jij ook dat hersengebieden zich niet per se even snel ontwikkelen? Diep in de hersenen bevindt zich het limbisch systeem. Dit is een netwerk van subcorticale hersengebieden, zoals de amygdala en de nucleus accumbens, die betrokken zijn bij processen als emoties, motivatie, en beloning.

Voorheen dachten wetenschappers dat het brein al redelijk vroeg uitontwikkeld was, maar nu weten we dat prefrontale cortex zeker nog tot je 23e – 25e levensjaar verandert. Door dit verschil in groeitempo (zie figuur hierboven) zeggen wetenschappers weleens dat het puberbrein uit balans is. Aan de ene kant zijn gebieden die te maken hebben met emotie en beloning heel actief (zelfs actiever dan bij kinderen of volwassenen). Tegelijkertijd zijn de hersengebieden die ervoor zorgen dat je juist nog helemaal niet doorontwikkeld.

De rol van dopamine bij hersenontwikkeling

Stel je voor: je gaat naar de kermis en het lukt je eindelijk om een knuffel te winnen bij de grijpmachines. Of je wordt verrast door een vriend(in) met een mooi cadeau. In dit soort situaties wordt je limbisch systeem geactiveerd. Diep in het limbisch systeem bevinden zich dopaminekernen, die signalen versturen naar verschillende gebieden in het brein. Dopamine is een hormoon dat zorgt voor gevoelens van euforie, motivatie en beloning.

Het registreren van een belonende prikkel (zoals het horen van een complimentje), de ervaring van beloning en actie daarna (de ander bedanken voor het compliment) zijn snelle maar complexe processen waarbij meer hersengebieden betrokken zijn dan alleen het limbisch systeem. De verbinding en communicatie tussen het limbisch systeem en de prefrontale cortex is heel belangrijk. Hersengebieden moeten met elkaar samenwerken, door steeds weer af te wisselen tussen het activeren of juist het remmen van gedrag. Vandaar dat de dopaminekernen ervoor zorgen ervoor dat dopamine zowel in het limbisch systeem als in de prefrontale cortex terechtkomt!

10 euro nu of 25 euro over acht weken?

Beloningen werken ook anders voor jongeren en kinderen dan voor volwassenen. Stel, je krijgt twee opties. Je ontvangt 10 euro nu, of optie 2: je krijgt 25 euro over acht weken? Wat zou jij dan kiezen? Wetenschappelijk studies laten zien dat kinderen en jongeren minder met de toekomst bezig zijn dan volwassenen. Volwassenen zouden eerder kiezen voor optie 2 en kinderen en jongeren juist voor optie 1. Hoe ouder jongeren zijn, hoe vaker ze kiezen voor een grotere beloning in de toekomst, in plaats van een kleinere beloning nu.

Het maken van dit soort keuzes is dus iets wat zich ontwikkelt tijdens de puberteit. Het uitstellen van een beloning is best lastig voor pubers en dat komt door hun veranderende brein. Doordat het brein nog uit balans is, is het voor pubers moeilijker om te wachten op een belonend gevoel. Dit betekent natuurlijk niet dat het onmogelijk is! Het is alleen wel lastiger voor ze. Hoe ouder je wordt, hoe beter je brein ingesteld is op het afremmen van impulsief en risicovol gedrag. Vandaar dat volwassenen vaker voor een grote beloning in de toekomst kiezen.

Meer weten over het magische puberbrein? Luister dan nu naar mijn podcast van bij de Universiteit van Nederland, waar ik meer uitleg geef over waarom we puberen.

En volg het YoungXperts jongerenplatform op instagram

Lees ook mijn vorige blog over het puberbrein.