'Het is zonde dat er met zoveel onderzoek niets wordt gedaan'

Zoiets is er nog niet?

“Iedereen gebruikt nu Matrigel dat wordt gemaakt op basis van tumorweefsel uit muizen, maar wat er precies in zit, weet je niet met zo’n materiaal van dierlijke oorsprong. Dat is een enorm nadeel voor het onderzoek, want je kunt eerdere resultaten moeilijk reproduceren. Bovendien mag je het niet gebruiken bij patiënten. Onze materialen zijn compleet synthetisch en we weten precies wat erin zit. Een ander nadeel van Matrigel is dat je het niet kunt aanpassen aan het type cel dat je wilt kweken. Maar verschillende cellen hebben verschillende omstandigheden nodig om goed te groeien en zich goed te ontwikkelen. We benaderen de vraag dus van de andere kant: wij kijken eerst naar wat een cel nodig heeft en gaan dan het meest geschikte materiaal ontwerpen en maken.”

In je proefschrift komt 3D-printen veel aan bod. Kun je daar iets meer over vertellen?

“Daar begon het voor mij mee. Ik was geïnspireerd door onderzoek naar 4D-printen, wat eigenlijk 3D-printen is plus de factor tijd. Daarmee wordt bedoeld dat die geprinte materialen nog kunnen bewegen. Ik had fantastische voorbeelden gezien van geprinte ‘bloemen’ die konden opzwellen en krimpen. Afhankelijk van de precieze structuur van het materiaal draaiden ze tijdens het zwellen linksom of juist rechtsom. Dat wilde ik ook doen, een materiaal 3D-printen dat vervolgens kan reageren op een signaal en dan kan bewegen. Ik zag printbare organen voor me, want als je kijkt naar het hart dan zie je ook een continu proces van krimpen en uitzetten van materialen waardoor het hart kan samentrekken en ontspannen. En in al mijn naïviteit dacht ik dat ik dit wel even ging fiksen. Nooit gedacht dat het me vier jaar zou kosten om beweegbare materialen te printen.”

Hoe heb je dat aangepakt?

“Het basismateriaal waar we mee werken zijn zogeheten UPy [spreek uit: joepie] moleculen die uit zichzelf aan elkaar gaan plakken waardoor langere strengen of vezeltjes ontstaan. Dat is een heel dynamisch proces van doorlopend vormen en weer afbreken, de moleculen zitten niet blijvend aan elkaar vast. Dat zorgt voor materialen die flexibel zijn en zich steeds kunnen aanpassen. Als je deze UPy’s maakt in het lab, is het een poeder. Dat poeder smelt je en in de printer zorgt de printkop ervoor dat dit gesmolten materiaal wordt uitgerekt. Daardoor komen alle vezeltjes netjes in dezelfde richting te liggen, zo ontdekten we. Dat is gunstig voor een goed gestructureerd materiaal en door de hoge temperatuur tijdens het printen, zwellen de vezeltjes vervolgens op en krijg je een mooie, driedimensionale opbouw van je materiaal. Een van de belangrijkste inzichten uit mijn onderzoek is hoe je door het sturen van de moleculaire opbouw van het materiaal het uiteindelijke gedrag kunt beïnvloeden. Hoe de vezeltjes zijn georganiseerd en hoe ze opzwellen is bepalend voor wat het uiteindelijke materiaal kan doen.”

Waarom is het belangrijk om dit via 3D-printen te doen?

“Hiermee kun je snel een ingewikkelde structuur bouwen en cellen hebben een 3D-structuur nodig om goed te groeien. Het klinkt bedrieglijk makkelijk, even iets 3D-printen, maar het was echt ongelooflijk lastig om uit te vogelen hoe je dat met deze materialen doet en vooral ook, hoe je ze goed houdt onder die hoge temperatuur die je nodig hebt voor het printen.”

Waar ben je het meest trots op?

“Dat ik van niets iets heb gemaakt, dat ik iets heb gemaakt wat er nog niet was. Ik wilde zo graag een bewegend materiaal maken en printen en het was zo veel moeilijker dan ik had gedacht. Maar ook mijn wetenschapscommunicatie-activiteiten zijn belangrijk geweest, ik heb die kans gekregen en gegrepen en daar ben ik heel blij om.”

Je hebt zelfs een compleet hoofdstuk in je proefschrift gewijd aan wetenschapscommunicatie. Was dat iets dat je altijd al wilde?

“Nee, dat was helemaal niet vanzelfsprekend. Sterker nog, ik wilde bijna niet gaan promoveren omdat je dan vaak moet spreken voor groepen om je werk te presenteren en dat vond ik echt vreselijk. Maar toen droeg mijn promotor me voor bij de Faces of Science en dat ben ik gaan doen omdat ik wel wilde leren bloggen en presenteren. Pas toen ik samen met een collega een middelbare school bezocht om over ons onderzoek te vertellen, werd ik echt getriggerd om meer aan wetenschapscommunicatie te doen. Ik kon me zo goed verplaatsen in de twijfels van de scholieren of wetenschap wel iets voor hen was.”

Herkende je die twijfel?

“Meteen. Ik had geen rolmodel op die leeftijd, mijn ouders hebben niet gestudeerd en ik kende geen enkele wetenschapper. Mijn beeld van een wetenschapper was Einstein en daar kon ik niks mee, want daar herkende ik mezelf niet in. Ik ben geen genie dus wetenschap is niets voor mij, dat heb ik heel lang gedacht, ook tijdens mijn bachelor. Maar inmiddels had ik ontdekt dat ook ik wetenschapper kon zijn.”

Wanneer besefte je dat?

“Toen ik tijdens mijn afstudeeronderzoek moleculen had gemaakt die nog nooit door iemand anders waren gemaakt. Dat leidde weer tot nieuw onderzoek door mijn collega’s en uiteindelijk ook tot een start-up; UPyther. Ik kon dus wel iets. Dat gevoel wil ik graag overbrengen aan anderen. Ik wil jongeren laten zien dat je niet een bepaald persoon hoeft te zijn om wetenschapper te worden, maar dat het ook voor hen is weggelegd.”

De lijst van je media-optredens, blogs, presentaties en nog veel meer is indrukwekkend.