De interactieve installatie Packet Run visualiseert de werking van het internet. Een balletje stelt een informatiepakketje voor. Door dat balletje te volgen in de knikkerbaan leer je hoe data over het internet reist.
Surfen over het internet, het klinkt simpel: kopje koffie, laptop open en gaan. Maar hoe maak je wat er gebeurt op dat abstracte internet nou visueel? Precies een karweitje voor designtechnoloog Lei Nelissen. Met Bureau Moeilijke Dingen bouwde hij de installatie Packet Run.
In het Eindhovense Klokgebouw laat Nelissen trots de installatie zien die ze in drie maanden hebben ontworpen en gebouwd. Het is een ingewikkelde constructie: een soort metalen knikkerbaan met eromheen allemaal beeldschermen.
Designtechnoloog Lei Nelissen van Bureau Moeilijke Dingen bij de installatie Packet Run.
Edda HeinsmanHet beginscherm stelt mijn eigen device voor. In Packet Run symboliseert een balletje het informatiepakketje dat we gaan volgen om één website te kunnen bekijken. Ik mag zelf kiezen welke site ik wil bezoeken. Dat is natuurlijk www.nemokennislink.nl, logisch.
Ik stop het balletje in de installatie: het informatiepakketje gaat via de router thuis in de meterkast het internet op. “We gaan door verschillende netwerken die het internet maken, op zoek naar de server die de data heeft voor deze website. Op die manier kun je die website terughalen en op het einde ook weergeven”, legt Nelissen uit. “Zo krijg je een idee van de route én van alle partijen die daarbij zijn betrokken.”
Een balletje symboliseert een informatiepakketje dat over het internet reist.
Bureau Moeilijke DingenWaarom Groningen?
Het balletje rolt via de buizen naar een volgend computerscherm, een knooppunt waar ik weer de keuze mag maken. Rechtstreeks terug naar waar ik vandaan kom? Of verder het internet op? Ik wil verder en kom terecht bij een datacentrum in Groningen. Maar wacht even, ik moet van Eindhoven naar Amsterdam, waar de server van NEMO Kennislink staat. Waarom zit ik dan nu in Groningen? “De route gaat niet via de kortste weg, maar via de goedkoopste”, legt Nelissen uit. “Bovendien maakt het voor de snelheid van de informatie niet zoveel uit; het informatiepakketje reist met ongeveer de lichtsnelheid, dus een paar honderd kilometer meer of minder geeft niet.”
De route loopt van Eindhoven via Groningen naar Amsterdam, en weer terug naar Eindhoven.
Edda HeinsmanOnbekende plek
Ik kom bij het volgende datacentrum en krijg opnieuw een keuze: terug, via een aanbevolen route, of een onbekende route. Ik kies de aanbevolen route en kom in een volgend datacentrum. De stappen herhalen zich een aantal keer. Dan kom ik ineens op een mysterieus scherm. Bij de eerdere stappen kreeg ik heel duidelijk de locatie, de naam van de server en allerlei andere informatie te zien. Nu niets, oh nee, er vliegt een komeet langs. “Je bent nu aangekomen op een onbekende plek. Uit onze tests met Traceroute (een manier om de route van data op internet te volgen, red.) bleek dat de helft van de route langs dit soort onbekende plekken gaat. Je hebt geen idee waar die ruimte is, door wie die wordt beheerd en dus ook niet wat er met de data gebeurt.”
Is dat niet gewoon verplicht? “Dat zou je aannemen. Maar dat is niet zo. Het is een consequentie van hoe het internet is ingericht in de jaren zeventig, en we dealen nog steeds met die erfenis. Een helemaal verbonden aardbol met iets van zes miljard gebruikers, daar werd geen rekening mee gehouden. Ik denk dat als we het internet opnieuw zouden bouwen, we dat wel anders zouden doen”, zegt Nelissen.
Bewust maken
Het balletje rolt intussen onbekommerd verder en we komen aan in Almere. Wat moeten we doen om onze informatie veiliger te versturen? “Ik zie veel mensen die zich veiliger willen voelen op het internet gebruik maken van VPN. Daarbij gaat jouw pakketje extra beveiligd eerst naar de server van de VPN-dienst; verder reist het pakketje op dezelfde manier over het internet. Zelf zou ik pleiten voor strakkere regulering vanuit de overheid, dat data bijvoorbeeld alleen via de EU mag reizen. Maar de eerste stap is het erover hebben: mensen bewust maken van wat er met hun data gebeurt.” En daarbij kan deze installatie zeker een rol spelen.
Wormhole
Mijn informatiepakketje is inmiddels bij de server van NEMO Kennislink aangekomen. Eigenlijk gaat nu de informatie terug weer op een vergelijkbare lange weg via het internet naar mijn computer, maar om deze experience niet té lang te laten duren, heeft Nelissen een heus wormhole ingevoerd. Daarmee stuur ik mijn informatiepakketje in een keer terug naar mijn ‘thuiscomputer’. Het hele parcours dat we nu in een klein kwartier hebben afgelegd, gaat in het echt in zo’n tien milleseconden. En ja, eenmaal aangekomen, verschijnt daar de website van NEMO Kennislink, met een foto van onze lachende eindredacteur. Missie geslaagd!
Eindresultaat: de gevraagde internetpagina weergegeven.
Edda Heinsman