Beter voetballen op het EK dankzij technologie en data-analyse

Technologie rukt op in het voetbal. Ook op het huidige Europees Kampioenschap wordt het volop toegepast, onder meer door Oostenrijk dat gebruikmaakt van Nederlandse technologie.

15 juni 2016

Hoe stop je een razendsnelle speler als de Italiaan Antonio Candreva af? En hoe zorg je ervoor dat aanvaller Cristiano Ronaldo (Portugal) niet scoort? Natuurlijk kun je heel veel wedstrijden van deze spelers bekijken om een antwoord op die vraag te vinden. Dan turf je vanwaar ze het vaakst raak schieten en welke schijnbewegingen ze precies maken. Maar er is een nog veel handigere methode die in populariteit toeneemt. Door heel veel gegevens te analyseren en op basis daarvan een advies te geven. Die adviezen gaan onder meer over de teamsamenstelling, aan- en verkooptips van spelers, en trainingen.

Op die manier gaat onder meer het Nederlandse SciSports te werk, een start-up van de Universiteit Twente. Het is een toonaangevend bedrijf op dit vlak en adviseerde alleen al het afgelopen jaar zo’n zestig clubs. Daaronder zitten zestien van de achttien eredivisieclubs en grootmachten als Arsenal uit Engeland.

Ook profvoetballers maken gebruik van de info van SciSports, waaronder Mark-Jan Fledderus. De speler van Heracles Almelo krijgt voor iedere wedstrijd een overzicht van de zwakke en sterke punten van zijn tegenstander. “Bijvoorbeeld waar op het veld hij vaak scoort, zodat je weet waar je de opponent niet vandaan moet laten schieten of koppen. Fledderus is heel enthousiast. De eerste wedstrijd dat hij onze info gebruikte, was tegen FC Twente. Fledderus had Corona als tegenstander. Dat is een intuïtieve voetballer. Hij maakt vaak een typerende beweging voordat hij naar binnen komt als hij als vleugelaanvaller speelt. Daar was Fledderus van op de hoogte en speelde geweldig. Juist als iemand op intuïtie speelt, is het makkelijker om patronen te herkennen.”

De tegenstander bestrijden

SciSports adviseert clubs onder meer over de teamsamenstelling, aan- en verkooptips van spelers en trainingen. Bovendien werkt de startup samen met het nationale team van Oostenrijk, dat op dit moment meedoet aan het Europees Kampioenschap. Oostenrijk ontvangt voor iedere wedstrijd een rapport van twee kantjes over het bestrijden van de tegenstander. “We benoemen zowel de sterke als zwakke kanten. Bijvoorbeeld op wat voor manier ze vaak scoren, op welke combinaties tussen bepaalde spelers je moet letten omdat dat vaak voor een goal zorgt”, zegt Brouwer.

Het nationale team van Oostenrijk maakt gebruik van de informatie van SciSports, onder meer tijdens het EK voetbal. Op deze foto zijn onder meer sterspelers David Alaba (Bayern Munchen, uiterst links staand) en Marko Arnautovic (Stoke City, uiterst rechts staand) te zien.
Steindy

Stel dat de tegenstander een scorende spits heeft, maar die scoort vrijwel alleen als de rappe rechtsbuiten een voorzet geeft. Dan staat dat in het rapport en doet de trainingsstaf daar vervolgens hun voordeel mee. “Of neem een tegenstander met een rechterverdediger, die niet goed over zijn rechterschouder kan draaien, dan is het verstandig daar een rappe linksbuiten op te zetten, omdat hij dan snel buitenom kan passeren en dan de bal voor kan zetten.”

De startup geeft dat soort adviezen op basis van gegevens die openbaar toegankelijk zijn. Daarin staat vermeld hoeveel schoten op doel er zijn, waarvandaan werd geschoten en hoeveel overtredingen spelers maakten. Maar zonder gedegen analyse kun je van al die informatie geen chocola maken en juist in het analyseren zit daarom de kracht van SciSports. Bovendien presenteren en visualiseren zij ook toegankelijk de informatie.

The Foxes kampioen

Tot grote verrassing van alles en iedereen werd Leicester City dit jaar kampioen in Engeland. Dit team maakte intensief gebruik van data, onder meer doordat de spelers sensoren droegen tijdens de trainingen. Daarmee keek de technische staf naar hoe The Foxes presteerden, maar probeerden ze ook blessures te voorkomen. Leicester City werd dit jaar als een van de fitste teams van Engeland gezien. Het is lastig om objectief aan te tonen dat dit dankzij de techniek is, maar opvallend is het op zijn minst. Over de technologie die ze gebruikten schreef de Australische krant de Sydney Morning Herald een uitgebreid artikel (in het Engels).

Minecraft

De conservatieve voetbalkenner merkt dan uiteraard op, dat hij of zij dat soort patronen ook wel herkent. “Maar weet je het dan van iedere tegenstander? Hoe vaak bekijk je dan zo’n voetballer? Misschien een keer of drie. Wij analyseren alle profwedstrijden die iemand speelt. Daardoor weet je ook de zwakke plekken van de nieuwe, buitenlandse middenvelder van Sparta die nog niet eerder in Nederland voetbalde”, zegt Brouwer. Naast Fledderus maakt Dirk Marcellis van PEC Zwolle ook gebruik van deze informatie. En nog een Nederlandse voetballer bij een buitenlandse topclub, die Brouwer niet bij naam wil noemen.

SciSports werkt al 1,5 jaar zeer intensief samen met Heracles. Die club kende een van de meest succesvolle seizoenen uit de clubhistorie en speelt volgend jaar Europees voetbal. “Daar hebben wij een steentje aan bijgedragen. We hebben bijvoorbeeld geadviseerd om spits Wout Weghorst te kopen, die op dat moment afgedankt was door FC Emmen uit de Jupiler League. Die aankoop lag niet voor de hand, maar pakte geweldig uit. Hij werd afgelopen seizoen clubtopscorer. We helpen Heracles. Maar de club presteert vooral zo goed omdat er een uitstekende visie is, ze innovatief bezig zijn en vanwege de goede staf.”

Momenteel ontwikkelt het bedrijf van Brouwer BallJames. Aan de hand van veertien camera’s en een slim algoritme, verzamelt dit systeem veel gegevens van spelers. Bijvoorbeeld hoe hard iemand kopt, hoe hoog diegene springt, de kracht van een schot, waar iemand op het veld is geweest. “We willen daarbij heel precies de data verzamelen en verwerken, zodat 99,99 procent accuraat is. Nu worden alle gegevens nog met de hand geteld en ingevoerd. Dat is het beste wat er momenteel is, maar het is niet objectief en er sluipen snel foutjes in.”

BallJames gebruikt de veertien camera’s om te registreren wat er op het veld gebeurt. “Vervolgens zetten we de videostream om in 3D-data. Daarbij gebruiken we zogeheten voxels, pixels met volume waardoor ze 3D worden. We bouwen – net zoals het computerspel Minecraft – spelers op in blokjes van een bij een centimeter. We volgen de patronen en daar halen we de statistieken uit, zodat we zelfs weten hoever een bal van een voet springt bij een aanname. Het is geïnstalleerd in het stadion van Heracles en we gaan het nu testen. Daar kunnen ze wedstrijden straks in 3D terugkijken, van camerastandpunt veranderen en dan tegelijkertijd de gegevens opvragen over bijvoorbeeld schotkracht, snelheid van de spelers en de vaart van de bal.”

Dat is handig voor clubs, die beter willen weten wat spelers precies doen en of een tactisch plan goed werd uitgevoerd. Maar het is ook interessante info voor tv-programma’s. “Als ik een voetbalspel op de computer speel, dan zie ik altijd een radar in beeld waar alle spelers zijn. Dat kunnen we nu aanleveren met deze techniek. Dan weet de kijker van een wedstrijd vanuit zijn luie stoel waar iedereen is, ook als ingezoomd wordt op een bepaalde actie. Wanneer Arjen Robben een sprintje trekt, geven we weer hoe hard hij precies loopt. Daardoor krijgt de kijker veel meer informatie en wordt het net alsof je het voetbalspel FIFA of Pro Evolution Soccer speelt.”

Zover is het nu nog niet en momenteel is heel voetbalminnend Europa in de ban van het EK. Wie gaat er winnen? “Volgens onze analyse houdt Spanje straks de beker omhoog. En is er een grote kans op een finale tegen Duitsland”, zegt Brouwer.

Ieder jaar is er toch ook een verrassing? Een land waarvan je het niet verwachte dat ze zover zouden komen en waarmee de voetbalkenner zich onderscheidt van de rest? “Dan verwacht ik dat Kroatië het goed gaat doen, een sterk team met goede spelers. In onze analyse staat IJsland onderaan. Maar dat is eigenlijk niet terecht. Zij hebben een uitstekende teamspirit, maar daar houdt onze analyse geen rekening mee. Natuurlijk hopen we dat Oostenrijk hoge ogen gooit, omdat we ze helpen. We kijken iedere wedstrijd van ze en dan is het extra spannend om te checken of onze voorspellingen uitkomen.”