‘Het brein is een mysterieus orgaan’

Het brein is een mysterieus orgaan en het beter begrijpen van het brein is voor zowel Chris als Patrick een alledaagse bezigheid. Chris kijkt naar emoties in de kindertijd - en vooral hoe emoties verschillende keuzes beïnvloeden in het dagelijks leven. Patrick onderzoekt hoe nieuwe technieken hersentumoren beter in kaart kunnen brengen, om deze nauwkeuriger te bestralen. Hoewel hun onderzoeken ver uit elkaar liggen, brengt het brein hen ook samen.

Complex, maar fascinerend

Wat vinden anderen vaak een verrassend 'weetje' uit jouw vakgebied?

Patrick: “Iets wat veel mensen om mij heen verbaast, is dat we soms bijna het halve brein bestralen om de groei van een hersentumor te remmen. Het bestralen van zo’n groot gebied is mogelijk doordat we de totale dosis over meerdere dagen verspreiden. Gezonde cellen kunnen makkelijker van bestraling herstellen dan tumorcellen. Door de dosis over meerdere dagen te spreiden, krijgen gezonde hersencellen de kans om te herstellen voordat de volgende bestraling wordt gegeven.”

Chris: “Ongeveer tien procent van de bevolking heeft moeite met het beschrijven en onderscheiden van zowel hun eigen emoties als die van anderen. Dit heet ‘alexithymie’ en kan zich uiten in problemen met het omgaan met eigen of andermans emoties, en het moeilijk onderscheid maken met geestelijke en lichamelijke reacties. Net zoals bij jouw onderzoek heeft mijn werk vaak te maken met het brein, maar op een indirecte manier, namelijk via een reactie van het autonome zenuwstelsel.”

Wat vind je zelf een verrassend inzicht uit je eigen vakgebied?

Chris: “Onderzoekers dachten lang dat kinderen pas rond een jaar of 4-5 konden blozen, vooral omdat ze rond die leeftijd begrip hebben dat hun eigen opvatting, ervaringen en emoties kunnen verschillen van een ander (dat wil zeggen, theory of mind). In ons onderzoek ontdekten we dat blozen al vanaf een jongere leeftijd begint, vaak voor ze deze begrippen hebben.”

Patrick: “Dat wist ik niet! Het brein gedurende de kindertijd is zo bijzonder: Het besef van schaamte op zo’n jonge leeftijd klinkt gek, ik kan mij niet eens herinneren wat ik toen aan het doen was.”

Experiment vs echte wereld

Wat vind je lastig aan je eigen onderzoek?

Patrick: “Ik vind het moeilijk om de nieuwe MRI-scans binnen mijn onderzoek goed te valideren. Bij mijn studie proberen we de gehele tumor beter in kaart te brengen met nieuwe MRI-technieken, maar hoe weet je dat een hoog signaal op zo’n MRI-scan - verdacht voor tumor - daadwerkelijk tumorweefsel is? De onderliggende bron van een MRI-signaal is zeer complex en er zijn vaak meerdere factoren die invloed hebben op het signaal van een MRI-scan.”

Chris: “Dat er verschillende factoren zijn die een bepaalde uitkomst kunnen verklaren, is ook iets waar ik vaak mee worstel: Hoe onderzoek je emoties en sociale interacties in een experiment zonder dat het heel ‘nep’ aanvoelt? Net zoals bij jouw onderzoek zijn er zoveel factoren die invloed kunnen hebben op sociale keuzes. Met een simpel experiment heb je meer controle, maar dan lijkt het soms heel artificieel. Met een iets realistischer experiment is het soms moeilijk om de invloed van alle factoren uit te sluiten. De balans vinden hierin vind ik soms lastig.”

Wat zijn verschillen en overeenkomsten tussen jou en je mede-Face?

Patrick: “Binnen onze onderzoeken willen we allebei de hersenen beter begrijpen, maar voor andere doeleinden. En zoals jij net al zei, onderzoeken wat er nou echt in je hoofd gebeurt, is nog niet zo makkelijk…”

Chris: “Inderdaad! Een duidelijk verschil tussen onze onderzoeken is dat ik met gezonde mensen werk en jij met patiënten. Desondanks werken we allebei heel interdisciplinair en hebben we beiden een passie voor wetenschapscommunicatie.”

Vind je het lastig om aan anderen uit te leggen waar je onderzoek over gaat?

Chris: “Soms wel, maar gelukkig zijn emoties heel alledaags. Er gaat geen dag voorbij zonder emoties, dat betekent dat de basis van mijn onderzoek makkelijk is om uit te leggen. Toch zijn er nog veel discussies gaande in de literatuur: hoe meet je een emotie? Verschillen emoties bij verschillende culturen? Waarom zijn emoties überhaupt nuttig? Dit soort vragen leidden vaak tot veel commotie.”

Patrick: “Ik heb altijd gedacht dat emotie iets abstracts is, maar jouw benadering maakt het opeens heel meetbaar.”

Chris: “Dat klopt! Die kwantificatie is nodig om mijn onderzoek behapbaar te maken.”

Patrick: “Wat bij mijn onderzoek helpt, is dat het visueel is. Een 1.5 cm veiligheidsmarge om niet zichtbare tumorcellen mee te nemen is gewoon heel veel, zeker als we dat gebied met een hoge dosis willen bestralen. Daarom begrijpen mensen al gauw waarom het belangrijk is om de hele tumor beter te kunnen zien en zo nauwkeuriger te kunnen bestralen.”

Connectie

Vind je het belangrijk dat wetenschappers hun onderzoek en resultaten kunnen uitleggen aan anderen (buiten de wetenschap)?

Patrick: “Zeker, wetenschap en samenleving zijn namelijk nauw met elkaar verweven. Het is daarom niet alleen belangrijk om als wetenschapper je werk goed uit te leggen, maar ook om de samenleving actief te betrekken bij wetenschappelijk onderzoek.”

Chris: “Precies, en vaak wordt ons werk mogelijk gemaakt door belastinggeld. Daarom is het nog belangrijker dat wetenschappers hun onderzoek en resultaten uitleggen aan mensen buiten de wetenschap.”

Moet je 'de wetenschap' naar anderen wel eens verdedigen?

Chris: “Gelukkig hoef ik mijn onderzoek en de wetenschap in het algemeen niet vaak te verdedigen. Wel merk ik dat sommige mensen niet altijd even goed begrijpen wat wij in het lab doen. Vooral in de coronatijd kreeg ik wel eens boze reacties op de flyers die ik verspreidde voor mijn onderzoek. Mijn werk richt zich voornamelijk op kinderen, dus ik begrijp waar de voorzichtigheid vandaan komt. Maar als mensen zich er een beetje in verdiepen, realiseren ze zich dat er een complexe ethische toetsing achter elk onderzoek zit.”

Patrick: “In dat geval zou je hen het liefst willen laten zien hoe jij jouw onderzoek doet, maar ik begrijp dat dat niet altijd mogelijk is. Dit laat maar weer het belang zien van heldere wetenschapscommunicatie.”

Hoe voorkom je zelf dat je denkfouten maakt of misschien in een tunnelvisie belandt?

Patrick: “Ik werk veel samen met verschillende disciplines. Daardoor blijf ik continu verschillende perspectieven meenemen en word ik geforceerd om kritisch naar mijn eigen onderzoek te blijven kijken.” 

Chris: “Inderdaad! In mijn geval gaat het echt om het bijwonen van zoveel mogelijk verschillende praatjes en seminars. Wij hebben wekelijks een praatje op onze afdeling, met elke week weer een nieuwe spreker. Niet alle seminars waar ik naartoe ga, zijn altijd relevant voor mijn eigen onderzoek, maar ik merk dat ik er bijna altijd iets uithaal: bijvoorbeeld een nieuwe manier om een experiment uit te voeren of een ander soort data-analyse.”

Wat vind je van het onderzoek van de andere Face?

Chris: “De maatschappelijke impact van Patricks onderzoek is groot, en kan direct invloed hebben op mensen. Dit vind ik ontzettend belangrijk en daarnaast zijn de methodes die hij gebruikt heel interessant. Patrick communiceert heel duidelijk en altijd visueel - dit maakt zijn onderzoek behapbaar voor mensen buiten de klinische wereld.”

Patrick: “Fundamenteel onderzoek, waarbij we de mens en het brein beter proberen te begrijpen, is ontzettend belangrijk. Daaruit vloeien vaak toegepaste onderzoeken voort, zoals die van mij! Het is bijzonder dat we met onze uiteenlopende onderzoeken toch voor dezelfde uitdagingen staan. Ik ben benieuwd wat de resultaten van het onderzoek van Chris ons gaan brengen. Wie weet kan zijn werk indirect ook iets betekenen voor patiënten met een hersentumor.”