Haarlems fossiel blijkt nieuwe oervogel

De Archaeopteryx, een dier dat tussen de vogels en dinosauriërs instaat, is belangrijk om het ontstaan van vogels te begrijpen. Deze ‘oervogel’ bevat zowel kenmerken van dinosauriërs als van vogels. Hij had vleugels met veren, een lange, dinosaurusachtige staart en een snavelachtige bek met tanden. Hierdoor wordt hij gezien als de ontbrekende schakel die meer inzicht geeft in de overgang tussen dinosauriërs en vogels.

Toen paleontoloog en hoogleraar aan Yale University John Ostrom het fossiel van het Teylers museum in de jaren zeventig zag, merkte hij al op dat er verschillen waren tussen dat fossiel en andere exemplaren. Paleontoloog Anne Schulp, die onderzoek doet bij Naturalis, noemt via mail enkele voorbeelden. “De kromming van het schaambeen en lengteverhouding van bepaalde botten is anders.” Toch werd het fossiel tot nu toe gezien als een Archaeopteryx.

Nieuw genus

Dat is nu anders. Naar aanleiding van nieuwe vondsten uit China onderzochten de Duitse paleontologen Christian Foth en Oliver Rauhut het fossiel van het Teylers museum opnieuw. De in China gevonden fossielen behoren tot een oudere groep vogelachtige dinosauriërs, de Anchiornithidae, en boden nieuw materiaal om het Haarlemse fossiel mee te vergelijken.

Foth en Rauhut concludeerden dat het fossiel van Teylers Museum geen gedeelde unieke eigenschappen heeft met de Archaeopteryx. Ze vonden juist proportionele verschillen, wat erop wijst dat het fossiel een ander genus is. Een genus is een groep die verschillende soorten omvat die nauw aan elkaar verwant zijn.

Door de lage omvang van de steekproef wordt de statistische analyse niet sterk ondersteund. Ook is het fossiel niet volledig bewaard gebleven waardoor maar 46 kenmerken zijn meegenomen in de vergelijking. Toch is het fossiel volgens de onderzoekers geen Archaeopteryx, omdat de proporties die met elkaar vergeleken kúnnen worden, verschillen.