Groenlandse haai is langstlevende gewervelde

Nucleaire wapens

Tijdens hun onderzoek verzamelden de onderzoekers 28 dode vrouwtjeshaaien; de meeste van hen waren in vissersnetten terechtgekomen. Om de leeftijd te schatten, konden de experts niet terugvallen op een methode die naar de ontstane jaarringen in botten als de ruggengraat kijkt. De haaien hebben namelijk teveel kraakbeen waardoor er nauwelijks of geen ringen ontstaan. In plaats daarvan keken de onderzoekers naar de kern van de ooglenzen van de dieren, die tijdens de embryonale fase ontstaan. In de ooglenzen bepaalden ze de hoeveelheid van isotoop koolstof-14.

Daarbij maakten ze handig gebruik van het gegeven dat er midden jaren 50 veel nucleaire wapens zijn getest, waardoor de hoeveelheid koolstof-14 in de lucht begin jaren 60 een piek bereikte; de zogeheten bomb pulse. Lichaamsonderdelen als ooglenzen die in die periode gevormd zijn, bevatten dus ook meer van het isotoop dan lenzen van dieren die later zijn geboren.

Groeicurve

De twee kleinsten van de 28 haaien hadden de hoogste concentratie koolstof-14 in hun ooglenzen. De onderzoekers concludeerden hieruit dat deze dieren na begin 1960 geboren zijn. Een derde dier van 2,2 meter had een lagere hoeveelheid koolstof-14 dan de kleinste twee dieren, maar de hoeveelheid was nog steeds hoger dan de overige 25 dieren. Hieruit bepaalden de wetenschappers dat dit dier rond de start van de bomb pulse moet zijn geboren. Ze schatten haar geboortejaar daarom op 1962.

Met behulp van deze geschatte leeftijden, vormden de onderzoekers een groeicurve die de leeftijd van de andere haaien kon schatten op basis van hun lengte. Er zitten natuurlijk wel wat onzekerheden in de rekenmethode en daarom werd de leeftijd van het grootste dier (5,02 meter) geschat op 392 jaar plus of min 120 jaar. Ze was dus minimaal 272 jaar oud, maar misschien wel 512 jaar.

Gezien de lengte van zwangere vrouwtjes, schatten de onderzoekers dat de dieren minimaal 156 jaar oud zijn als ze voor het eerst kinderen krijgen.

Vertraagde stofwisseling?

Waarom de dieren zo oud worden is nog een raadsel. Misschien dat de koude wateren waar ze in leven er iets mee te maken hebben. Het zou kunnen dat het koude water de stofwisseling op een laag pitje zet. Eerder onderzoek bij wormen liet zien dat kou bepaalde genen kan activeren die ervoor zorgen dat het DNA minder beschadigt, eiwitten beter gevouwen worden en ziektes beter bestreden worden. Of dat bij de Groenlandse haaien ook zo is, moet vervolgonderzoek uitwijzen.

Overigens breekt de haai niet het record van oudst levende dier op onze aarde. Die eer gaat naar de Noordkromp. Van dit tweekleppige weekdiertje werd een aantal jaar terug een exemplaar gevonden in IJslandse wateren dat 507 jaar oud bleek.